انواع پلاتین ها از نظر زمان عملکرد

انواع پلاتین ها از نظر زمان عملکرد

تمام کلیدهای مکانیکی صرف نظر از نوع و اندازه، از پلاتین یا کنتاکت برای قطع و وصل جریان الکتریکی استفاده می کنند. پلاتین کلید از نظر ظرفیت جریان دهی به دو گروه کلی پلاتین های قدرت و فرمان تقسیم می شود اما این دسته بندی برای تمام کلیدها کافی نیست!

صرف نظر از میزان جریان دهی که یکی از مهم ترین المان های انتخاب کلید است، زمان عملکرد پلاتین ها نیز در کلید می تواند متفاوت باشد. با توجه به تنوع پلاتین ها، باید اطلاعات فنی مربوط به زمان عملکرد آن ها روی کلید و در کاتالوگ ها به صورت استاندارد درج شود. در ادامه پلاتین ها از نظر زمان عملکرد بررسی خواهند شد.

سوئیچینگ در مدارهای AC و DC

آیا تا به حال به سرعت قطع و وصل پلاتین ها دقت کرده اید؟ قطع و وصل پلاتین ها باید سریع انجام شود یا آهسته؟ سرعت قطع و وصل پلاتین ها به AC یا DC بودن جریان مدار بستگی دارد. اگر یک مدار AC و یک مدار DC با جریان برابر داشته باشیم، آهسته جدا کردن پلاتین ها در مدار AC باعث خاموش شدن سریع آرک می شود. این کار در مدار DC جواب عکس داده و باعث طولانی تر شدن آرک می شود.

علت خاموش شدن سریع آرک AC در جدا شدن آهسته ی پلاتین ها، به شکل موج سینوسی ولتاژ بر می گردد. تفاوتی نمی کند که شکل موج را در چه مقداری قطع کنیم. حتی اگر قطع در حالت ماکزیمم شکل موج رخ دهد، زمان زیادی سپری نمی شود تا ولتاژ به حالت صفر خود برسد. پس نیازی به مکانیزم های پیچیده و افزایش سرعت در پلاتین ها نیست.  در تصویر زیر موج سینوسی جریان با فرکانس 50 هرتز را مشاهده می کنید. حتی اگر ولتاژ در ماکزیمم خود قطع شود، تنها 5 هزارم ثانیه طول می کشد تا به صفر برسد.

زمان عملکرد پلاتین ها

با توجه به مسائل ذکر شده، مکانیزم سوئیچ در کلیدها به صورت کلی در دو حالت قطع و وصل آهسته (Slow-Make, Slow-Break) برای مدارهای AC و قطع و وصل سریع  (Quick Make, Quick-Break) برای مدارهای AC و DC طراحی می شود.

در نظر داشته باشید که مکانیزم قطع و وصل آهسته در مدارهای AC با جریان بسیار پائین استفاده می شود. هر چه میزان جریان در مدارها بیشتر شود، حداکثر تلاش صورت می گیرد تا پلاتین ها به سرعت قطع و وصل شوند. دلیل استفاده از مکانیزم قطع و وصل آهسته، سادگی و ارزان بودن آن نسبت به مکانیزم قطع و وصل سریع می باشد.

مکانیزم قطع و وصل سریع مانند ماشه در یک اسلحه کار می کند. وقتی ماشه کشیده می شود در اصل یک ضامن رها شده است. با این کار نیروی فنر ذخیره شده در پلاتین ها، باعث باز یا بسته شدن آن ها می شود.

جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات آموزش مدار فرمان را مشاهده کنید.

پلاتین با زمان عملکرد متفاوت

در قسمت سوئیچینگ در مدارهای AC و DC با دو مکانیزم قطع و وصل آشنا شدیم. در هر دو مدل سریع و  آهسته، تمام پلاتین ها با یک زمان مشخص باز و بسته می شوند. به عبارت دیگر در عملکرد پلاتین ها هنگام باز شدن و بسته شدن تفاوتی وجود ندارد. آن ها یا آهسته باز و بسته می شوند و یا با سرعت.

در برخی موارد نیاز است زمان باز و بسته شدن یک پلاتین نسبت به پلاتین های دیگر متفاوت باشد. برای این کار از مکانیزم های ترکیبی در یک کلید استفاده می شود. پلاتین ها از نظر تفاوت زمانی بین باز و بسته شدن به سه دسته تقسیم می شوند:

  • پلاتین های معمولی: این پلاتین در مدارهای فرمان و قدرت استفاده شده و فاصله ی زمانی بین باز و بسته شدن آن یکی است.
  • پلاتین های قطع سریع، وصل با تاخیر Early Break, Late Make: این پلاتین بیشتر در مدارهای فرمان استفاده می شود. فرض کنید در یک کلید قدرت یک نمونه از این پلاتین وجود داشته باشد. هنگامی که کلید را وصل می کنیم، ابتدا پلاتین های قدرت و بعد از آن پلاتین فرمان بسته می شود. هنگام قطع کلید این وضعیت برعکس شده و ابتدا پلاتین فرمان و بعد از آن پلاتین های قدرت جدا می شوند.
  • پلاتین های وصل سریع، قطع با تاخیر Early Make, Late Break: این پلاتین بیشتر در کلیدهای چهار پل و برای قطع و وصل نول استفاده می شوند. در یک کلید قدرت و هنگام وصل، ابتدا پلاتین نول و بعد از آن پلاتین های قدرت بسته می شود. هنگام قطع کلید این وضعیت برعکس شده و ابتدا پلاتین های قدرت و بعد از آن پلاتین نول باز می شود.

در تصویر زیر علامت اختصاری انواع پلاتین با زمان علمکرد متفاوت را مشاهده می کنید. بخش (a) پلاتین قطع و وصل با زمان مساوی، بخش (b) پلاتین قطع سریع، وصل با تاخیر و بخش (c) پلاتین وصل سریع، قطع با تاخیر را نشان می دهد.

پلاتین با زمان عملکرد متفاوت

در این قسمت دیاگرام سه کلید قدرت با انواع پلاتین معمولی، نول و کمکی را مشاهده می کنید. بخش (a) کلید قدرت با پلاتین معمولی با زمان قطع و وصل مساوی در تمام کنتاکت ها، بخش (b) کلید قدرت به همراه پلاتین نول از نوع وصل سریع، قطع با تاخیر و بخش (c) کلید قدرت به همراه ماژول پلاتین کمکی شامل یک پلاتین بسته ی معمولی و یک پلاتین باز از نوع قطع سریع، وصل با تاخیر را نشان می دهد.

پلاتین نول، پلاتین کمکی

مطالبی که در حال مطالعه ی آن هستید به صورت تصویری در دوره ی جامع آموزش مدار فرمان شرح داده شده است. در این دوره با تجهیزات پایه مانند انواع کلیدها، کنتاکتورها، تایمرها، ساعت ها و غیره آشنا شده و نحوه ی سیم بندی آن ها را فراخواهیم گرفت. یک فصل از دوره ی آموزش مدار فرمان مربوط به شناخت سمبل های الکتریکی، مدارک مهندسی، نقشه ها و ترسیم مدارها در محیط اتوکد الکتریکال است. پس از فراگرفتن نحوه ی ترسیم مدارها و سیم بندی قطعات پایه وارد بخش های پیچیده تر مانند طراحی سیستم های چنج آور می شویم. در این فصل یک پروژه ی چنج آور با 3 ورودی توسط کلیدهای چنج آور موتور دار سوکومک و برد دیتا کام 207 طراحی و ساخته می شود. تابلوی فوق به یک دیزل موتور سازان تبریز متصل شده و تنظیم پارامترها صورت می گیرد.

پلاتین با نوع عملکرد متفاوت

در برخی کلیدها بیشتر از یک کنتاکت و یک موقعیت وجود دارد. پلاتین های یک کلید می توانند در موقعیت های مختلف و از نظر الکتریکی، رفتاری مستقل و یا وابسته به یکدیگر داشته باشند. این رفتار با توجه به تعداد موقعیت های کلید و پلاتین های آن در سه گروه دسته بندی می شود:

  • قطع و وصل مستقل دو کنتاکت Two Contacts Break Before Make در موقعیت های مختلف کلید
  • وصل باقی ماندن یک کنتاکت Contacts Remain Closed, Contact Closed in All Position with Out Interruption در تمام موقعیت های کلید
  • اتصال دو کنتاکت به هم Two Contacts Make Before Break, Overlapping Contact در یک زمان کوتاه در موقعیت های مختلف کلید

گزینه ی اول در مورد قطع و وصل کنتاکت های یک کلید به صورت مستقل از یکدیگر است. تصویر زیر و بخش (a) را در نظر بگیرید. این کلید دارای دو کنتاکت مجزا و سه موقعیت مختلف است. در حالت قطع یا صفر، هر دو کنتاکت باز بوده و هیچ یک از ورودی ها به خروجی ها متصل نیستند. در حالت یک، ورودی شماره ی یک به خروجی شماره ی دو متصل می شود. در این حالت پلاتین دوم قطع باقی می ماند. در حالت دو، ورودی شماره ی سه به خروجی شماره ی چهار متصل می شود. در این حالت پلاتین یک قطع باقی می ماند. همانگونه که مشاهده می کنید، با تغییر وضعیت کلید از حالت یک به دو، ابتدا خروجی اول قطع شده و بعد از آن خروجی دوم وصل می شود.

گزینه ی دوم در مورد وصل باقی ماندن یک کنتاکت در چند موقعیت مختلف کلید می باشد. به عنوان مثال تصویر زیر و بخش (b) را در نظر بگیرید. این کلید دارای دو کنتاکت و سه موقعیت مختلف می باشد. در حالت قطع یا صفر، هر دو کنتاکت باز بوده و هیچ یک از ورودی ها به خروجی ها متصل نیستند. در حالت یک، پلاتین اول بسته شده و ورودی یک به خروجی دو متصل می شود. در این حالت پلاتین دوم باز است. با تغییر وضعیت کلید از حالت یک به دو، پلاتین اول بدون قطعی به صورت بسته باقی مانده و پلاتین دوم نیز بسته می شود. با این کار ورودی یک به خروجی دو و چهار متصل می شود.

گزینه ی سوم در مورد وصل دو کنتاکت مختلف به یکدیگر در زمان تغییر وضعیت کلید می باشد. این حالت در یک زمان کوتاه رخ داده و باعث می شود جابجایی بین دو موقعیت کلید بدون قطعی باشد. به عنوان مثال تصویر زیر و بخش (c) را در نظر بگیرید. این کلید دارای دو کنتاکت و دو موقعیت مختلف می باشد. در حالت صفر یا قطع کلید، پلاتین اول بسته بوده و ورودی یک به خروجی دو متصل است. با این کار سمت ثانویه ی ترانس جریان در حالت اتصال کوتاه قرار داده می شود. با تغییر وضعیت کلید، ابتدا ورودی یک به خروجی چهار وصل شده و سپس از خروجی دو جدا می شود. با این کار ابتدا آمپرمتر به ترانس جریان وصل شده و بعد اتصال کوتاه باز می شود.

کلید قطع و وصل با دو کنتاکت مستقل

این مقاله تا چه حد برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 4.5 / 5. تعداد رای: 4

4 پاسخ
  1. mirab7121@gmail.com
    mirab7121@gmail.com گفته:

    باسلام
    یه سوال . چرا باید در کلید های پلاتین نول ابتدا بسته شود و دیر تر بازشود چه دلیلی داره ؟ چرا کنتاکت های کمکی باید دیرتر بسته شوند و زودتر بازشوند ؟

    پاسخ
    • مثلث زرد
      مثلث زرد گفته:

      سلام. وقت بخیر. در مدارهای سه فاز و چهار سیمه دو حالت برای قطع و وصل وجود داره. قطع توسط کلیدهای سه پل و چهار پل. در کلیدهای سه پل سیم نول اصلا قطع و وصل نمی شه اما در کلیدهای چهار پل بهتره نول زودتر بسته و دیرتر جدا بشه. این کار بخاطر محدود کردن قوس در پلاتین نول و تغییرات ولتاژ برای مصرف کننده های تکفازه. اگر پلاتین نول با تاخیر بسته بشه مصرف کننده های تکفاز در یک زمان کوتاه؛ ولتاژ نامی رو دریافت نخواهند کرد و ممکن افت ولتاژ یا اضافه ولتاژ داشته باشند. از طرفی کم کردن قوس در سیم نول می تونه باعث ساده تر و کوچک تر کردن اون و قیمت تمام شده ی پائین تر بشه.
      اختلاف زمانی در مدارهای فرمان هم مهمه. اگر در مدارهای کنتاکتور دقت کرده باشید پلاتین های بسته زمان عکس العمل کوتاه تری دارن یعنی زودتر باز میشن و بعد پلاتین های باز؛ بسته می شن. با این کار می شه اولویت قطع رو افزایش داد. یعنی وقتی کلید قدرت داره حالت قطع رو میگیره توسط پلاتین کمکی به بخش های دیگه ی مدار اعلام بشه تا تمهیدات لازم انجام بشه. مثلا قطع کلیدهای پائین دست؛ خاموش کردن بخش های دیگه ی ماشین و …

      پاسخ
    • مثلث زرد
      مثلث زرد گفته:

      یعنی تعدادی از کنتاکت ها ابتدا به هم وصل میشن و بعد جدا میشن. در بعضی از کلیدها مثل کلید آمپر این اتفاق رخ میده. در توضیحات مقاله بهش اشاره شده. لطفا مقاله رو مجدد مطالعه کنید.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *