کلید بای پس

کلید بای پس

اصطلاح بای پس (Bypass) به تنهایی و یا ترکیب شده با کلمات دیگر در کاتالوگ ها و اسناد فنی به کاربرده می شود. حتما تا کنون عبارت هایی مانند بای پس سافت استارتر، کنتاکتور بای پس، کلید بای پس، چنج آور مجهز به بای پس و غیره را شنیده اید. در این مقاله به بررسی مفهوم بای پس و کاربرد آن در صنعت برق می پردازیم. در نظر داشته باشید که به صورت کلی بای پس به معنی ایجاد یک مسیر جایگزین برای عبور جریان برق است. به عنوان مثال در صنعت مواردی وجود دارد که باید یک تجهیز مانند چنچ آور، کنتاکتور، درایو، سافت استارتر و غیره را به صورت کامل از مدار خارج کنیم. در ویدئوی زیر یک نمونه چنج آور تمام اتوماتیک و مجهز به بای پس از برند اشنایدر را مشاهده می کنید.

دلایل اصلی خارج کردن تجهیزات از مدار

خارج کردن تجهیزات از مدار به دو علت اصلی انجام می شود. مورد اول افزایش طول عمر تجهیزات الکترونیک بوده و اغلب در تجهیزاتی مانند سافت استارترها انجام می شود. در این روش یک مسیر جایگزین به صورت موازی با عناصر الکترونیک هر فاز ایجاد شده و جریان از آن ها عبور می کند. با بسته شدن بای پس می توان عناصر الکترونیک را خاموش کرده و از افزایش حرارت و کاهش طول عمر آن ها جلوگیری کرد. همانطور که در بخش سافت استارترها شرح داده شده است؛ بای پس سافت استارتر می تواند به صورت داخلی و یا خارجی در نظر گرفته شود. نکته ی بسیار مهم در این حالت برقدار باقی ماندن ترمینال های سافت استارتر است.

مورد دوم با هدف بی برق کردن کامل تجهیز صورت می گیرد. به عبارت دیگر این کار باید به نحوی انجام شود که تمام ترمینال های تجهیز برای انجام اموری مانند تعمیرات اضطراری، تست های روتین، سرویس و نگه داری، تعویض، تنظیمات و غیره بی برق شوند. برای بی برق کردن تجهیزات می توان از روش های زیر استفاده کرد:

  • شبکه ی بالادست و پائین دست را کاملا بی برق کرده و روی تجهیز کار کنیم.
  • از تعدادی کلید مجزا برای از مدار خارج کردن تجهیز و ساخت مدار فرعی استفاده کنیم.
  • از کلید بای پس Bypass استفاده کنیم.

اهمیت بای پس در تابلو برق

برای درک اهمیت بای پس در تابلو برق سیستم های اضطراری مانند UPS، چنج آور و غیره را در نظر بگیرید. هدف اصلی سیستم هایی که UPS یا چنج آور دارند، تامین بدون وقفه ی برق است. چنج آور ممکن است از کنتاکتور، بریکر، کلید چنچ آور دستی و یا موتوردار تشکیل شده باشد. هر کدام از این تجهیزات نیاز به بی برقی در بازه های خاصی جهت تست و تعمیرات دارند.

همانطور که می دانیم قطع کامل برق و از مدار خارج کردن تمام تجهیزات باعث توقف تولید و بالا رفتن هزینه ها می شود. برای امور با برنامه یا کارهایی که طبق برنامه ریزی قبلی انجام می شوند ما می توانیم زمان مناسبی را انتخاب کنیم. به عنوان مثال یک روز خاص و تعطیل را به سرویس و نگهداری تجهیزات بسیار مهم اختصاص دهیم. این موارد معمولا طبق برنامه ریزی های گروه نت یا نگهداری و تعمیرات انجام می شود.

نکته ی بسیار مهم رخ دادن حادثه ها بدون اطلاع و انتظارات قبلی است. به عنوان مثال سوختن بریکر، اشکال در سیستم های حفاظتی و … از حوادثی محسوب می شوند که بدون  اطلاع قبلی رخ می دهند. این دسته از کارها می توانند زمان و هزینه ی تعمیرات و خروج اضطراری را به شدت افزایش دهند. پس بی برق کردن تجهیزات به صورت کامل به منظور سرویس و نگهداری با برنامه یا اضطراری  در تاسیسات بسیار مهم اصلا توصیه نمی شود.

به منظور ساخت مدارهای فرعی از مدار خارج کردن یک تجهیز به صورت کامل می توان از ترکیب کلیدهای یک طرفه و کلید چنج آور استفاده کرد. به علت جداگانه بودن کلیدها و مهم بودن ترتیب قطع و وصل، باید از دستورالعمل و توضیحات تکمیلی برای بهره برداران استفاده کرد. این روش حجم تابلو، هزینه ی کلیدها، سیم بندی، پیچیدگی مدار و احتمال بروز حادثه را افزایش می دهد. در تصویر زیر دو نمونه مدار بای پس با کلیدهای جداگانه را مشاهده می کنید. در گزینه ی (a) از سه عدد کلید یک طرفه و در گزینه ی (b) از یک عدد کلید چنج آور و یک عدد کلید یک طرفه برای از مدار خارج کردن درایو یا VFD استفاده شده است.

کلید بای پس

تا این قسمت دیدیم که روش اول باعث بی برقی کاملا تجهیزات شده و روش دوم احتمال بروز حادثه و هزینه های جانبی را افزایش می دهد. برای دستیابی به دو هدف اصلی یعنی تامین بدون وقفه ی بار، افزایش طول عمر تجهیزات و تعمیرات ایمن، می توان در کنار تجهیزات مهم از کلیدهای بای پس استفاده کرد. کلمه ی بای پس در زبان انگلیسی به معنی گذرگاه فرعی است. این کلمه هنگامی استفاده می شود که ما برای عبور از بین مسیر اصلی و یا فرعی حق انتخاب داشته باشیم. در تجهیزات قدرت این عبارت برای کلیدهایی استفاده می شود که می توانند بدون هیچ مشکلی مسیر عبور جریان را منحرف کرده و از یک مسیر فرعی عبور دهند. کلید بای پس در دو مدل دستی و موتور دار ارائه می شود. در مدل دستی، کلید دارای یک دسته ی قطع و وصل بوده و با تغییر وضعیت آن چند کار مهم انجام می شود:

  • تجهیز یا بخش مورد نظر به صورت کامل بی برق می شود.
  • جریان الکتریکی به یک مسیر جایگزین هدایت می شود.
  • جابجایی بین مدار اصلی و مدار فرعی بدون قطعی انجام خواهد شد. به عبارت دیگر پلاتین های به کار رفته در کلید بای پس دارای خاصیت هم پوشانی هستند.

کلیدهای دستی می توانند روی سطح خارجی و یا داخلی تابلو برق ها نصب شوند. در نمونه ی موتور دار، با ارسال فرمان الکتریکی تمام مراحل ذکر شده انجام می شود. کلید بای پس موتور دار به علت ابعاد بزرگ تر داخل تابلو برق نصب می شود. کلید بای پس با توجه به برند و مدل ممکن است دارای حالت های قطع، نرمال، بای پس و یا بای پس دوم باشد. همان گونه که ذکر شد، کلید بای پس برای از مدار خارج کردن تجهیزات زیادی در مدارهای صنعتی استفاده می شود. در بخش های بعدی نمونه های اصلی کلیدهای بای پس برای خارج کردن درایو و چنج آور از مدار شرح داده شده است. در نظر داشته باشید این کلیدها می توانند برای ایجاد مسیر فرعی در اغلب تاسیسات استفاده شوند. به عنوان مثال کلید Bypass در UPS از نظر ساختار با کلید بای پس درایو یا چنج آور تفاوت زیادی ندارد.

از مدار خارج کردن یا بای پس سافت استارتر و درایو

الکتروموتورها بخش جدا نشدنی صنعت برق بوده و در شرایط و محیط های مختلفی استفاده می شوند. برای راه اندازی الکتروموتورها می توان از روش های زیادی استفاده کرد. المان هایی مانند اندازه ی الکتروموتور، ولتاژ، نوع بار متصل شده به آن، حساسیت و … در انتخاب روش های راه اندازی اهمیت دارد. برای الکتروموتورهای کوچک و متوسط از روش های راه اندازی مستقیم و ستاره مثلث استفاده می کنیم. با توجه به جریان راه اندازی بالا و مسائلی مانند عدم کنترل روی گشتاور نمی توان از روش های کنتاکتوری در راه اندازی الکتروموتورهای بزرگ استفاده کرد. برای محدود کردن این جریان از تجهیزاتی تحت عنوان سافت استارتر و درایو استفاده می شود.

سافت استارتر با تغییر میزان ولتاژ، جریان راه اندازی را محدود کرده و هیچ تغییری در میزان فرکانس نمی دهد. این تجهیز فقط در راه اندازی و استپ نرم استفاده شده و در طول کار عادی الکتروموتور نقشی ندارد. در برخی مدل ها پس از راه اندازی کامل، سافت استارتر نقش حفاظتی داشته و می تواند کمیت های الکتروموتور مانند ولتاژ و جریان را مانیتور کند. دراین صورت نیز سافت استارتر هیچ المانی را تغییر نداده و فقط می تواند با اعلام وضعیت خطا الکتروموتور را از مدار خارج کند. در تصویر زیر یک سافت استارتر را مشاهده می کنید.

راه انداز نرم

در درایوها از مدل های پیشرفته تری استفاده می شود. این تجهیز می تواند به صورت هم زمان ولتاژ و فرکانس را تغییر دهد. در این روش جریان راه اندازی، گشتاور راه اندازی، سرعت و … به خوبی تحت کنترل هستند. از طرفی این تجهیز می تواند در طول کار الکتروموتور در مدار بوده و پارمترهایی مانند سرعت، جهت، گشتاور، ولتاژ، جریان و … را به صورت دائم تغییر دهد. برای افزایش طول عمر تجهیزات و یا انجام برخی امور تعمیراتی، می توان سافت استارتر و درایو را از مدار خارج کرد. برای این کار می توان از بای پس داخلی سافت استارتر یا بای پس خارجی موازی و یا کلید بای پس استفاده کرد. در تصویر زیر یک درایو یا اینورتر را مشاهده می کنید.

اینورتر

در برخی از سافت استارتر ها تجهیزات بای پس داخلی وجود داشته و نیازی به استفاده از کلید خارجی نیست. بای پس های داخلی می توانند به صورت خودکار و یا از طریق فرمان باز و بسته شوند. به عنوان مثال در سافت استارتر هایی که به پلاتین بای پس مجهز هستند، پس از راه اندازی کامل، پلاتین ها بسته شده و سافت از مدار خارج می شود. در تصویر زیر مدار داخلی یک فاز از سافت استارتر مجهز به کلید بای پس داخلی را مشاهده می کنید.

راه انداز نرم

استفاده از کلید یا کنتاکتور معمولی می تواند در طول عمر تجهیز نقش داشته باشد اما نمی توان از این روش برای تعمیرات استفاده کرد. در تصویر زیر یک کنتاکتور یا کلید به صورت موازی با سافت استارتر قرار داده شده است.

راه انداز نرم

پس از راه اندازی کامل الکتروموتور بای پس داخلی یا کنتاکتور بای پس بسته شده و سافت استارتر خاموش می شود. با این کار جریانی از تجهیزات داخلی دستگاه عبور نمی کند اما تمام ترمینال های ورودی و خروجی آن برق دار باقی می مانند. برای انتخاب کلید بای پس المان های مهمی وجود دارد. برخی از این موارد عبارتند از:

  • اندازه ی الکتروموتور: به علت این که در حالت بای پس تمام جریان سافت استارتر از کلید عبور می کند، جریان کلید باید با جریان سافت برابر باشد.
  • تعداد و زمان راه اندازی و استپ نرم الکتروموتور: استفاده از کلید بای پس در تجهیزاتی توصیه می شود که تعداد استارت و اسپ نرم زیادی در بازه های زمانی کوتاه نداشته باشند.
  • محیط الکتروموتور، نوع سیستم کنترل و نحوه ی دسترسی با تجهیزات: در صورتی که به تابلو و تاسیسات دسترسی نداشته و یا نباید به آن محیط وارد شد، می توان از کلید بای پس موتور دار استفاده کرد.

در تصویر زیر استفاده از یک کلید بای پس برای از مدار خارج کردن درایو را مشاهده می کنید. این کلید از نوع دستی و سه مرحله می باشد. هر سه وضعیت نرمال، قطع و بای پس از سمت چپ به راست مشخص شده است. در حالت نرمال پلاتین بای پس باز بوده و درایو در مدار قرار می گیرد. در حالت قطع، تمام پلاتین ها باز بوده و موتور و درایو از مدار خارج هستند. در حالت بای پس، پلاتین های ورودی و خروجی درایو باز بوده و تغذیه ی موتور از کلید بای پس تامین می شود. در مدار زیر می توان بجای درایو تجهیزات مختلف دیگری مانند UPS را نیز قرار داد. به عبارت دیگر این دیاگرام برای کلید بای پس UPS نیز صادق است.

بای پس

بای پس کردن سیستم چنج آور

برای تامین برق تجهیزات مهم اغلب از یک ورودی برق اصلی و یک برق اضطراری استفاده می شود. برق اضطراری می تواند یک دیزل ژنراتور، UPS با وقفه ی کوتاه و یا ترکیب هر دو باشد. جابجایی بین این دو منبع با توجه به حساسیت سیستم به صورت خودکار و دستی صورت می گیرد. همانطور که می دانید به مجموع تجهیزات بکار رفته در جابجایی بین منبع اصلی و اضطراری چنج آور گفته می شود. در تصویر زیر یک چنچ آور سه حالته را مشاهده می کنید. با این سیستم می توان بار را در وضعیت های برق شهر، ژنراتور و یا قطع قرار داد. برای ایجاد مسیر جایگزین در این سیستم می توان از سه روش استفاده کرد. در نظر داشته باشید که سیستم های چنج آور باید به صورت دوره ای تست و بازرسی شوند. با ایجاد مسیر بای پس این روند بدون خاموشی انجام خواهد شد.

انواع چنج آور

کلید با یک حالت بای پس و بدون کنتاکت اضافی برای قطع منبع اضطراری

در تصویر زیر استفاده از ساده ترین نوع کلید بای پس را برای از مدار خارج کردن یک چنج آور مشاهده می کنید. چنج آور فوق که داخل کادر تیره رنگ قرار دارد دارای سه گروه ترمینال است. ترمینال های SC برای اتصال منبع اصلی یا برق شهر، GC برای اتصال ژنراتور و LC برای اتصال بار در نظر گرفته شده اند. در ادامه سه وضعیت کلید که عبارتند از نرمال، قطع و بای پس  را بررسی می کنیم. بین پلاتین های کلید بای پس خط چین هایی مشاهده می کنید. وجود این خط چین ها به معنی وابسته بودن این پلاتین ها به یکدیگر می باشد.

بای پس

نرمال: در این حالت منبع اصلی یا S به ورودی SC و خروجی بار یا LC به بار متصل شده است. اگر کلید در این حالت قرار بگیرد، جابجایی بین برق شهر و ژنراتور بدون مشکل قابل انجام بوده و سیستم کاملا نرمال است.

قطع: در این حالت علاوه بر قطع بودن ارتباط بین LC و LD، منبع اصلی یا S نیز به هیچ یک از ترمینال های SC و LD متصل نیست. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، بار از سیستم چنچ آور و برق شهر ایزوله شده و کاملا بی برق می شود. از وضعیت قطع برای کار در قسمت بار، تست ژنراتور و … استفاده می شود.

بای پس: در این حالت ارتباط بین LC و LD قطع بوده اما S به LD متصل می باشد. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، برق شهر مستقیم و بدون وارد شدن به چنج آور بار را تغذیه می کند. از این حالت برای از مدار خارج کردن چنج آور استفاده می شود اما این کار به صورت ایمن انجام نخواهد شد. با توجه به دیاگرام کلید مشخص می شود که هیچ سیستم قطع کننده ای برای ژنراتور در حالت بای پس وجود ندارد. اگر کلید در حالت بای پس قرار داده شده و ژنراتور روشن شود، چنج آور برق دار شده و می تواند خطر آفرین باشد. از این وضعیت می توان برای تست عملکرد صحیح ژنراتور نیز استفاده کرد.

از دیگر معایب این کلید می توان به نداشتن حالت بای پس دوم اشاره کرد. این کلید سه حالته فقط می تواند یکی از منابع برق شهر یا ژنراتور را به بار متصل کند. فرض کنیم در حالت بای پس برق شهر قطع شود. در این حالت تا پایان کار تعمیرات، نمی توانیم از ژنراتور برای تامین برق استفاده کنیم.

برای رفع معایب ذکر شده، کلیدهای بای پس با کنتاکت اضافی برای قطع منبع اضطراری و کلید با دو حالت بای پس طراحی شده است. در این مثال مشاهده کردید که کلید بای پس معمولی بهتر است برای از مدار خارج کردن یک عنصر با یک ورودی و یک خروجی در نظر گرفته شود. از این کلید می توان برای از مدار خارج کردن یک بریکر، یک کنتاکتور و … استفاده کرد.

مطالبی که در حال مطالعه ی آن هستید به صورت تصویری در دوره ی جامع آموزش مدار فرمان شرح داده شده است. در این دوره با تجهیزات پایه مانند انواع کلیدها، کنتاکتورها، تایمرها، ساعت ها و غیره آشنا شده و نحوه ی سیم بندی آن ها را فراخواهیم گرفت. یک فصل از دوره ی آموزش مدار فرمان مربوط به شناخت سمبل های الکتریکی، مدارک مهندسی، نقشه ها و ترسیم مدارها در محیط اتوکد الکتریکال است. پس از فراگرفتن نحوه ی ترسیم مدارها و سیم بندی قطعات پایه وارد بخش های پیچیده تر مانند طراحی سیستم های چنج آور می شویم. در این فصل یک پروژه ی چنج آور با 3 ورودی توسط کلیدهای چنج آور موتور دار سوکومک و برد دیتا کام 207 طراحی و ساخته می شود. تابلوی فوق به یک دیزل موتور سازان تبریز متصل شده و تنظیم پارامترها صورت می گیرد.

کلید با یک حالت بای پس و کنتاکت اضافی برای قطع منبع اضطراری

در تصویر زیر استفاده از کلید بای پس با کنتاکت اضافی را برای از مدار خارج کردن یک چنج آور مشاهده می کنید. چنج آور فوق که داخل کادر تیره رنگ قرار دارد دارای سه گروه ترمینال است. ترمینال های SC برای اتصال منبع اصلی یا برق شهر، GC برای اتصال ژنراتور و LC برای اتصال بار در نظر گرفته شده اند. در ادامه سه وضعیت کلید که عبارتند از نرمال، قطع و بای پس  را بررسی می کنیم. بین پلاتین های کلید بای پس خط چین هایی مشاهده می کنید. وجود این خط چین ها به معنی وابسته بودن این پلاتین ها به یکدیگر می باشد.

بای پس

نرمال: در این حالت منبع اصلی یا S به ورودی SC، منبع اضطراری یا G به ورودی GC و خروجی بار یا LC به بار متصل شده است. اگر کلید در این حالت قرار بگیرد، جابجایی بین برق شهر و ژنراتور بدون مشکل قابل انجام بوده و سیستم کاملا نرمال است.

قطع: در این حالت علاوه بر قطع بودن ارتباط بین LC و LD، G و GC، منبع اصلی یا S نیز به هیچ یک از ترمینال های SC و LD متصل نیست. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، بار از سیستم چنچ آور ایزوله شده و کاملا بی برق می شود. از این حالت می توان برای کار روی چنج آور، ژنراتور و بار به صورت هم زمان و در بی برقی کامل استفاده کرد.

بای پس: در این حالت ارتباط های بین G و GC و LC و LD قطع بوده اما S به LD متصل می باشد. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، برق شهر مستقیم و بدون وارد شدن به چنج آور بار را تغذیه می کند. از مزیت مهم این کلید می توان به داشتن پلاتین اضافی برای قطع منبع اضطراری اشاره کرد. با وجود این پلاتین ها حتی اگر ژنراتور در حالت بای پس روشن شود، هیچ گونه خطری تعمیرکاران را تهدید نمی کند. از این وضعیت می توان برای تست عملکرد صحیح ژنراتور نیز استفاده کرد.

از معایب این کلید می توان به نداشتن حالت بای پس دوم اشاره کرد. این کلید سه حالته فقط می تواند یکی از منابع برق شهر یا ژنراتور را به بار متصل کند. فرض کنیم در حالت بای پس برق شهر قطع شود. در این حالت تا پایان کار تعمیرات، نمی توانیم از ژنراتور برای تامین برق استفاده کنیم. برای رفع این مشکل، کلید با دو حالت بای پس طراحی شده است.

کلید با دو حالت بای پس

برای رفع معایب کلیدهای بررسی شده، کلید با دو حالت بای پس طراحی و ساخته شده است. در تصویر زیر استفاده از این کلید را برای از مدار خارج کردن یک چنج آور مشاهده می کنید. چنج آور فوق که داخل کادر تیره رنگ قرار دارد دارای سه گروه ترمینال است. ترمینال های SC برای اتصال منبع اصلی یا برق شهر، GC برای اتصال ژنراتور و LC برای اتصال بار در نظر گرفته شده اند. در ادامه سه وضعیت کلید که عبارتند از نرمال، بای پس یک و بای پس دو را بررسی می کنیم. بین پلاتین های کلید بای پس خط چین هایی مشاهده می کنید. وجود این خط چین ها به معنی وابسته بودن این پلاتین ها به یکدیگر می باشد.

بای پس

نرمال: در این حالت منبع اصلی یا S به ورودی SC، منبع اضطراری یا G به ورودی GC و خروجی بار یا LC به بار متصل شده است. اگر کلید در این حالت قرار بگیرد، جابجایی بین برق شهر و ژنراتور بدون مشکل قابل انجام بوده و سیستم کاملا نرمال است.

بای پس یک: در این حالت ارتباط های بین G و GC و LC و LD قطع بوده اما S به LD متصل می باشد. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، برق شهر مستقیم و بدون وارد شدن به چنج آور بار را تغذیه می کند. از مزیت مهم این کلید می توان به داشتن پلاتین اضافی برای قطع منبع اضطراری اشاره کرد. با وجود این پلاتین ها حتی اگر ژنراتور در حالت بای پس روشن شود،هیچ گونه خطری تعمیرکاران را تهدید نمی کند. از این وضعیت می توان برای تست عملکرد صحیح ژنراتور نیز استفاده کرد.

بای پس دو: در این حالت ارتباط های بین S و SC و LC و LD قطع بوده اما G به LD متصل می باشد. اگر کلید در این حالت قرار داده شود، برق ژنراتور مستقیم و بدون وارد شدن به چنج آور بار را تغذیه می کند.

این قابلیت بسیار مهم بوده و قدرت مانور بسیار بهتری را در اختیار بهره برداران قرار می دهد. با استفاده از حالت بای پس دوم می توان چنج آور، ورودی برق شهر، پست، ترانسفورماتور و غیره را در یک زمان به صورت کامل از مدار خارج کرد. تمام این موارد در حالی انجام می شود که ژنراتور برق مورد نیاز مدار را تامین می کند. در ویدئوی یک سیستم چنج آور تمام اتوماتیک به همراه بای پس را مشاهده می کنید. در این حالت تمام امور مربوط به تست و تعمیرات چنج آور بدون خاموشی انجام خواهد شد.

نصب کلید بای پس

کلیدهای بای پس را می توان از نظر تعداد و نوع عملکرد، آمپراژ، روش نصب و … به گروه های زیادی تقسیم کرد. نوع و آمپراژ کلید باید توسط طراحان تاسیسات الکتریکی کاملا مشخص شود. بعد از تهیه ی کلید باید آن را طبق نظر سازنده و شرایط موجود، نصب و سیم بندی کنیم. به صورت کلی کلیدها را می توان روی سطح بیرونی، سطح داخلی و یا به صورت تکی و در جعبه های استاندارد نصب کرد. جهت آشنایی بیشتر مقاله ی روش های نصب کلیدها در تابلو برق را مطالعه کنید. طراحی کلید، آمپراژ و نحوه ی قرار گیری تاسیسات، نوع نصب را مشخص می کنند. در تصویر زیر انواع کلید بای پس را مشاهده می کنید. گزینه ی (a) بای پس قابل نصب در سطح داخلی، گزینه ی (b) کلید با یک حالت بای پس قابل نصب روی سطح بیرونی و گزینه ی (c) کلید با دو حالت بای پس قابل نصب روی سطح بیرونی را نشان می دهد.

بای پس قدرت، بای پس گردان

نکته های مهم در سیم بندی محل قرار گیری و میزان آمپراژ کلید است. کلیدهای کوچک را می توان روی سطح بیرونی تابلو نصب کرده و از سیم برای ورودی و خروجی های آن استفاده کرد. این کار برای کلیدهای بزرگ امکان پذیر نیست. کلیدهای آمپر بالا، در سطح داخلی تابلو نصب شده و شینه ها و یا کابل های قطور به آن ها متصل می شوند. با توجه به تک فاز و یا سه فاز بودن و تعداد عملکردهای کلید، تعداد ترمینال ورودی و خروجی در آن متفاوت است. نکته ی مهم قبل از شروع سیم بندی، مطابقت دادن نوع و جریان بار با مشخصات درج شده روی پلاک کلید می باشد.

به علت پیچیده بودن روش اتصال ورودی و خرجی های کلید بای پس، حتما از نقشه ی راهنما استفاده کنید. این نقشه در بسته بندی کلید موجود است. در کنار هر ترمینال یک حرف و یا مشخصه ای وجود دارد که باید به آن ها توجه کنیم. اگر از سیم برای اتصال کلید استفاده می کنید، در نظر داشته باشید که با سیم های رنگی، استفاده از شماره سیم و یا لیبل می توان ضریب خطا در سیم بندی را کاهش داد. در صورت استفاده از کابل های یک رنگ و یا شینه، می توان از لیبل، روکش حرارتی رنگی و یا رنگ آمیزی برای مشخص کردن اتصالات استفاده کرد. در تصویر زیر و در گزینه ی (a) شماره سیم، در گزینه ی (b) سرسیم، در گزینه ی (c) روکش حرارتی و در گزینه ی (d) دستگاه پرینت لیبل را مشاهده می کنید.

وایرشو، کابلشو

در صورت استفاده از سرسیم، کابلشو و یا شینه در نظر داشته باشید که قطر سیم یا کابل، ابعاد سر سیم، کابلشو، شینه، پیچ های اتصال و … با ترمینال های کلید مطابقت داشته باشد. عدم رعایت این موارد می تواند باعث از استاندارد خارج شدن اتصالات و بروز حوادث هنگام بهره برداری از کلید شود. در بسیاری از برند ها می توان از تبدیل های در نظر گرفته شده برای ترمینال ها استفاده کرد. مبدل های مانند انواع سیم گیر، توسعه دهنده ی ترمینال، اتصالات زاویه دار و … در لیست لوازم جانبی به و صورت جداگانه قابل تهیه هستند.

انواع کابلشو

جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات آموزش مدار فرمان را مشاهده کنید.

تست و تنظیمات کلید بای پس

این کلید المان تنظیمی نداشته ولی قبل از بهره برداری نیاز به تست دارد. تست های این کلید را می توان به دو گروه تست در بی برقی و تست در برق داری تقسیم کرد. برای انجام تست های نهایی این مراحل را انجام دهید:

  • از نصب صحیح و عمکلرد مکانیکی، اینترلاک ها و … کلید اطمینان حاصل کنید. کلید را چند بار قطع و وصل کنید.
  • با توجه به رنگ سیم ها، رنگ شینه ها، لیبل ها و کمک گرفتن از اهم متر، صحت مدار خود را کنترل کنید.
  • در قدرت های بالا و با استفاده از میگر، قدرت عایقی سیم ها و مقاومت پلاتین ها را کنترل کنید.
  • اگر کلید دارای حالت صفر بود، پس از کنترل نهایی، آن را در وضعیت قطع قرار داده و یکی از ورودی ها را برق دار کنید. برای قطع و وصل این کلید کافی است دسته ی آن را چرخانده و در مقابل وضعیت های موجود قرار دهید. برای وضعیت خاموش ممکن است عبارت های صفر یا OFF روی کلید نوشته شده باشد. در این مرحله نیز می توانید صحت اتصال سیم ها به ترمینال های ورودی را با یک اهم متر و یا فازمتر چک کنید.
  • توجه کنید که اگر کلید دارای حالت صفر نباشد، به محض وصل یکی از ورودی ها، ممکن است خروجی کلید نیز برق دار می شود. پس قبل از این کار اقدامات لازم مانند جدا کردن بار، کنترل کردن وضعیت کابل ها و … را انجام دهید.
  • در این مثال از کلید برای از مدار خارج کردن چنج آور بین برق شهر و ژنراتور استفاده شده است. نکته ی مهم در این مثال توالی صحیح فازها می باشد. هنگام جابجایی بار بین حالت های عادی و بای پس، نباید توالی تغییر کند. برای مشخص کردن توالی فازها می توان از توالی سنج، کنترل فاز و یا یک الکتروموتور به فاز استفاده کرد. توالی را تست کرده و در صورت نیاز آن را تغییر دهید.
  • اگر کلید دارای حالت قطع باشد، با بازدید کردن شرایط مدار، کلید را روی حالت نرمال قرار داده و نتیجه را کنترل کنید. در صورتی که کلید جزئی از یک تابلو برق و یا مدار جدید می باشد، تست در شرایط برق دار فقط باید در صورتی انجام شود که کل کار تمام شده و هیچ کس روی آن مشغول به کار نباشد.
  • در حالت نرمال هیچ تغییر در شرایط عادی مدار ایجاد نمی شود. می توانید ولتاژ، توالی و … برق شهر و ژنراتور را کنترل کنید. جابجایی بین این دو منبع باید بدون اشکال انجام شود.
  • پس از کنترل وضعیت نرمال، کلید را در حالت بای پس قرار دهید. اگر کلید دارای دو حالت بای پس باشد، به ترتیب آن ها را کنترل کنید. در وضعیت بای پس چنج آور کاملا از مدار خارج می شود. با توجه به پلاتین اضافی برای منبع اضطراری، این قسمت ممکن است از چنج آور جدا شده و یا متصل به آن باقی بماند.
  • بی برقی در تمام قسمت های چنج آور را کنترل کرده و سپس کلید را در وضعیت نرمال قرار دهید.

کار با کلید بای پس

بهره برداری از این کلیدها ساده و معمولا بدون نیاز به سرویس و نگه داری می باشد. در قسمت راهنمای کلید برای حالت قطع عبارت صفر یا OFF، برای حالت عادی عبارت نرمال و برای مسیر جایگزین عبارت بای پس درج شده است. ممکن است کلید دارای حالت قطع نبوده و یک نرمال و دو بای پس داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر باید به کاتالوگ شرکت سازنده مراجعه شود.

برای جابجایی بین حالت های قطع، نرمال و بای پس باید دسته را چرخانده و در وضعیت مورد نظر قرار دهید. برخی از کلیدها ممکن است دارای سیستم های حفاظتی و اینترلاک باشند. بهره برداری از این کلیدها در مقاله ی روش های بهره برداری از کلیدها شرح داده شد. جابجایی بین حالت های نرمال و بای پس اغلب با خاموشی انجام می شود. هنگام جابجایی از خاموش بودن تجهیزات مهم مطمئن شوید. بعد از تغییر وضعیت کلید حتما از نشانه و قفل های ایمنی روی آن استفاده کنید. این کار باعث افزایش ایمنی هنگام تعمیرات می شود. بعد از انجام تعمیرات حتما کلید را در وضعیت عادی قرار دهید. در بای پس باقی ماندن کلید ممکن است باعث عدم عملکرد سیستم های اضطراری و حفاظتی شود.

این مقاله تا چه حد برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 3 / 5. تعداد رای: 2

2 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *