تایمر تاخیر در وصل یا On Delay

در این مقاله تایمر تاخیر در وصل را به عنوان یکی از پرکاربرد ترین تجهیزات مدار فرمان در تابلو برق صنعتی بررسی می کنیم. همانطور که در مقاله انواع تایمر شرح داده شد می توان به منظور ایجاد وقفه در روشن شدن یک وسیله یا بخشی از مدار فرمان از تایمر تاخیر در وصل یا On Delay استفاده کرد. این تایمر از نظر بخش تغذیه و کنترل به دو گروه دوسیمه و سه سیمه تقسیم می شود. از نظر خروجی می توان تایمر تاخیر در قطع را به صورت رله ای یا الکترونیک انتخاب کرد.

البته این تایمر از نظر آنالوگ یا دیجیتال بودن، رنج زمانی، تعداد پلاتین های فرمان و غیره نیز بسیار متنوع است. فانکشن یا نحوه عملکرد یا نماد تایمر تاخیر در وصل به صورت زیر نمایش داده می شود. این فانکشن می تواند به صورت کلی یا جزئی از بوبین تایمر باشد. قابل ذکر است که تایمر تاخیر در وصل پنوماتیک فاقد بوبین بوده و باید در نقشه های مدار فرمان به این نکته توجه کرد.

عملکرد تایمر تاخیر در وصل دو سیمه

با توجه به شروع زمان سنجی پس از وصل تغذیه، معمولا تایمرهای تاخیر در وصل به صورت دو سیمه ساخته می شود. در این حالت تنها دو ترمینال A1 و A2 در این تایمر وجود داشته و با متصل کردن آن به ولتاژ مناسب زمان سنجی آغاز می شود. از نظر تعداد پلاتین تایمرها در مدل های مختلفی ساخته می شوند اما حداقل یک پلاتین نرمال باز یا یک چنج آور در آن ها وجود دارد. به عنوان مثال در تصویر زیر و گزینه‌ی (a) دیاگرام الکتریکی تایمر تأخیر در وصل دو سیمه با یک پلاتین چنج آور را مشاهده می کنید. طبق تصویر فانکشن تایمر در کنار بوبین آن نمایش داده شده است.

خط چین بین بوبین و پلاتین نشان دهنده ی وابستگی بین این دو بخش است. ارتباط با خط چین در نقشه ها هنگامی استفاده می شود که بین بخش های به هم وابسته فاصله ی زیادی وجود نداشته باشد. روی پلاتین یا کنتاکت تایمر یک نیم دایره به سمت بوبین وجود دارد. این علامت نشان دهنده ی تاخیر در وصل یا On Delay بودن پلاتین است. همانطور که در بخش های قبلی مانند مقاله شستی ها شرح داده شد به منظور مشخص کردن پلاتین های نرمال باز و بسته مستقل از اعداد نیز استفاده می شود. به عنوان مثال پلاتین نرمال بسته یا N.C با اعداد 1 و 2 و پلاتین نرمال باز یا N.O با اعداد 3 و 4 مشخص می شوند. از آنجایی که پلاتین چنج آور دارای سه ترمینال است معمولا وضعیت های آن با سه عدد 15، 16 و 18 مشخص می شود. در این حالت ترمینال 15 مشترک بوده و با ترمینال 16 یک پلاتین نرمال بسته را تشکیل می دهد. در تایمر تاخیر در وصل و پس از اتمام زمان سنجی این ترمینال تغییر وضعیت داده و به 18 متصل خواهد شد.

در گزینه‌ی (b) نمودار کاری تایمر تاخیر در وصل دو سیمه را مشاهده می‌کنید. طبق نمودار پس از وصل تغذیه به ترمینال هایA1 و A2  زمان گیری آغاز شده و بعد از پایان آن، پلاتین‌ها تغییر وضعیت می‌دهند. زمان گیری در این نمودار با حرف t نمایش داده شده که معمولا قابل تنظیم است. در این بازه ترمینال 15 به 16 متصل بوده و پس از پایان آن ترمینال 15 به 18 متصل خواهد شد. همانطور که مشاهده می کنید در صورتی که تغذیه‌ی تایمر بعد از زمان گیری وصل بماند پلاتین‌ها نیز به همان صورت باقی خواهند ماند. در مدرهایی که بازه کاری آن ها طولانی است توصیه می شود بوبین تایمر پس از عملکرد از مدار خارج شود. برای این کار می توان از یک پلاتین نرمال بسته کنتاکتور یا رله فرمان استفاده کرد. در نظر داشته باشید که برای شروع به کار مجدد این تایمر کافی ست منبع تغذیه را قطع و مجدد وصل کنیم.

همانطور که شرح داده شد ممکن است در تایمر یک پلاتین نرمال باز و یک پلاتین نرمال بسته ی مستقل وجود داشته باشد. در این حالت در بخش کنترل آن چهار ترمینال در دسترس شما خواهد بود. به منظور نمایش پلاتین های نرمال باز و نرمال بسته تایمر می توان از سمبل های زیر استفاده کرد. در صورت نزدیک بودن سمبل ها به یکدیگر و بوبین تایمر ممکن است ارتباط بین آن ها با خط چین نمایش داده شود. با گسترده تر شدن نقشه مدار فرمان معمولا از تگ و اعداد برای وابستگی بین پلاتین ها و بوبین استفاده خواهد شد. همانطور که مشاهده می کنید نیم دایره ی روی پلاتین نرمال باز و نرمال بسته به سمت خارج بوده که بیان گر فانکشن تاخیر در وصل یا On Delay است.

عملکرد تایمر تاخیر در وصل سه سیمه

در برخی تایمرها از روش کنترل سه سیمه استفاده می‌شود. در این مدل ممکن است ولتاژ منبع تغذیه با ولتاژ مدار کنترل متفاوت باشد. به عنوان مثال در تصویر زیر مدار تایمر تاخیر در وصل سه سیمه با یک پلاتین چنج آور را مشاهده می کنید. در این تایمر منبع تغذیه به پایه‌های A1 و A2 متصل بوده و با دریافت سیگنال از پایه‌ی B1 زمان گیری آغاز خواهد شد. برای شروع به کار مجدد این تایمر نیازی به قطع و وصل منبع تغذیه نبوده و تنها باید سیگنال کنترل، قطع و وصل شود. این تایمر در مواردی توصیه می شود که زمان سنجی های زیادی مورد نیاز باشد. در این حالت بوبین تایمر دائم در مدار بوده و بعلت قطع و وصل های مکرر آسیب نمی بیند.

مدار فرمان تایمر تاخیر در وصل

این تایمر کاربردهای زیادی در مدارهای فرمان مانند ستاره مثلث اتوماتیک، چنچ آور، قطع خودکار و غیره دارد. به عنوان مثال در تصویر زیر یک مثال بسیار ساده از کاربرد این تایمر را مشاهده می کنید. در این مثال از مدارفرمان تایمر تاخیر در وصل، پس از هر بار استارت کنتاکتور باید به صورت خودکار خاموش شود. همانطور که مشاهده می کنید در این مدار با فشردن شستی استارت کنتاکتور روشن شده و از طریق پلاتین نرمال باز خود پایدار می شود.

بوبین تایمر مستقیم به بوبین کنتاکتور متصل بوده و با روشن شدن آن زمان سنجی را آغاز می کند. پس از اتمام زمان سنجی پلاتین نرمال بسته تایمر باز شده و کنتاکتور را خاموش می کند. خاموش شدن کنتاکتور باعث باز شدن پلاتین پایدار کننده ی آن شده و تمام مدار بی برق می شود. در نظر داشته باشید که این مدار جهت نمایش یکی از کاربردهای تایمر تاخیر در وصل ترسیم شده و در آن شماره سیم، شماره کنتاکت ها و غیره درج نشده است.