اجزای تشکیل دهنده ی کلید

اجزای تشکیل دهنده ی کلید

کلید مجموعه ای از تجهیزات است كه به صورت يك واحد در آمده باشد. این تجهیزات باید با عملکردی منظم و یکپارچه، اتصال بین بار و منبع تغذیه را برقرار و قطع کنند. با توجه به ولتاژ، جریان، نوع بار، نحوه ی عملکرد و … کلیدهای بسیار متنوعی ساخته شده است. صرف نظر از مدل کلیدها، تمام آن ها دارای چهار بخش کلی پلاتین ها، ترمینال ها، مکانیزم فرمان و قاب هستند.

در ویدئوی زیر که برگرفته از دوره جامع آموزش مدار فرمان است کلید و اجزای تشکیل دهنده آن را معرفی کرده ایم:

پلاتین یا کنتاکت

نقش اصلی کلید، وصل، عبور دادن و قطع جریان مدار است. این کار باید با کم ترین مقاومت، بیشترین پایداری و ایمنی بالا انجام شود. قطع و وصل جریان در کلید توسط تجهیزاتی تحت عنوان پلاتین یا کنتاکت انجام می شود. پلاتین دارای چند قسمت ثابت و متحرک بوده و با حرکت خود جریان را برقرار و یا قطع می کند. در کلیدها نوع و شکل پلاتین ها متفاوت بوده اما وظیفه ی تمام آن ها یکسان است.

در ولتاژ و جریان های بالا ممکن است فرم و محل قرارگیری پلاتین ها متفاوت و پیچیده تر باشد. به عنوان مثال در برخی از کلیدها یا بریکر ها ممکن است پلاتین ها در یک محفظه ی پر از روغن یا گاز بوده و یا در یک محفظه ی خلاء قرار داده شوند. همانطور که می دانید کلیدها بر اساس توانایی قطع و وصل جریان و سیستم خاموش کنندگی قوس دسته بندی شده و از نظر مکانیزم و اجزای داخلی با یکدیگر متفاوت هستند. اطلاعات بیشتر را می توانید در مقاله کلید قدرت مطالعه کنید.

در سطح فشار ضعیف معمولا از روغن یا گاز استفاده نشده و هوای آزاد در اطراف پلاتین ها در جریان است. نوع کلید در این سطح بیشتر با مواردی مانند استقامت کنتاکت ها و سرعت عملکرد آن ها مشخص می شود. به عنوان مثال در تصویر زیر چند نمونه از پلاتین های قدرت در سطح فشار ضعیف را مشاهده می کنید. طبق تصویر این پلاتین ها یا کنتاکت ها ساختمان پیچیده ای نداشته و می توانند در انواع کنتاکتور یا کلیدهای زبانه ای استفاده شوند.

کنتاکت

ترمینال ها

کلید به عنوان یک عنصر قطع و وصل کننده ی جریان؛ باید به صورت سری در مدار قرار بگیرد. اتصال سری به این معنی ست که جریان از یک سمت وارد کلید و از سمت دیگر آن خارج شود. نقطه ی ارتباط کلید با مدارهای بیرونی، ترمینال نام دارد. ترمینال یک اتصال جدا شدنی بوده و جهت ارتباط انواع سیم، کابل یا شینه به کلید استفاده می شود. با توجه به نوع و اندازه ی کلید ممکن است تعداد و محل قرار گیری ترمینال ها متغییر باشد. در تصویر زیر ترمینال های پیچی یک کلید گردان و یک کلید چنج آور قدرت را مشاهده می کنید.

در سطح کنترل و فرمان ممکن است ترمینال ها به صورت پیچی و یا فشاری باشند. ترمینال های فشار جریان زیادی را تحمل نکرده و بیشتر در مدارهای فرمان مانند کلیدهای فرمان، تایمرها، رله های فرمان و غیره دیده می شوند. با افزایش جریان تیپ ترمینال های کلید متفاوت شده و از انواع پیچ های چهار سو، دو سو، آلن و یا آچار خور در آن استفاده می شود. در کل ترمینال باید بتواند یک اتصال الکتریکی مناسب ایجاد کند. این اتصال باید محکم بوده و سطح مورد نیاز برای عبور جریان را داشته باشد. هر چقدر میزان جریان عبوری بیشتر شود، ترمینال باید سطح مقطع بیشتر و پیچ های قوی تری داشته باشد.

به صورت کلی ترمینال های سمت منبع به عنوان ورودی و ترمینال های سمت بار به عنوان خروجی شناخته می شوند. در نظر داشته باشید که سیم بندی کلیدها حتما باید طبق راهنما و یا علائم درج شده روی آن باشد. علاوه بر این کلیدها ممکن است تعدادی پلاتین قدرت یا فرمان داشته باشند که باید به درستی سیم بندی شوند. در برخی از کلیدها و بریکر اتصال اشتباه ترمینال ها می تواند صدمات جدی به آن ها وارد کند.

ورودی، خروجی

در برخی از کلیدها از مکانیزم اینترلاک نیز استفاده می شود. اینترلاک جهت جلوگیری از عملکرد اشتباه بوده و می تواند به صورت داخلی یا خارجی باشد. اینترلاک های داخلی با مکانیزم فرمان ترکیب شده و اغلب در بدنه ی کلید قرار دارند. علاوه بر این می توان در برخی از کلیدها مانند کنتاکتورها از اینترلاک خارجی استفاده کرد. طبق تصویر این تجهیز بین دو کنتاکتور قرار گرفته و از وصل همزمان آن در مدارهای چپ گرد و راستگرد یا ستاره مثلث جلوگیری می کند. قابل ذکر است که برخی از اینترلاک ها به صورت الکتریکی بوده و از صدور فرمان جلوگیری خواهند کرد.

انواع اینترلاک

مطالبی که در حال مطالعه ی آن هستید به صورت تصویری در دوره ی جامع آموزش مدار فرمان شرح داده شده است. در این دوره با تجهیزات پایه مانند انواع کلیدها، کنتاکتورها، تایمرها، ساعت ها و غیره آشنا شده و نحوه ی سیم بندی آن ها را فراخواهیم گرفت. یک فصل از دوره ی آموزش مدار فرمان مربوط به شناخت سمبل های الکتریکی، مدارک مهندسی، نقشه ها و ترسیم مدارها در محیط اتوکد الکتریکال است. پس از فراگرفتن نحوه ی ترسیم مدارها و سیم بندی قطعات پایه وارد بخش های پیچیده تر مانند طراحی سیستم های چنج آور می شویم. در این فصل یک پروژه ی چنج آور با 3 ورودی توسط کلیدهای چنج آور موتور دار سوکومک و برد دیتا کام 207 طراحی و ساخته می شود. تابلوی فوق به یک دیزل موتور سازان تبریز متصل شده و تنظیم پارامترها صورت می گیرد.

مکانیزم قطع و وصل یا فرمان

برای قطع و وصل جریان در کلید باید کنتاکت های متحرک جابه جا شده و از کنتاکت های ثابت دور شوند. این کار باید به صورت یکپارچه، سریع و ایمن انجام شود. سیستمی که برای جابه جایی کنتاکت ها و قطع و وصل جریان در کلید استفاده می شود مکانیزم فرمان نام دارد. این مکانیزم با توجه روش عملکرد به گروه های دستی، الکتریکی، پنوماتیک و … تقسیم می شود. در یک کلید ممکن است از یک یا ترکیب چند مکانیزم استفاده شده باشد. به عنوان مثال برخی از کلیدها به صورت دستی و الکتریکی قابل قطع و وصل هستند. در تصویر زیر نحوه ی مونتاژ مکانیزم فرمان و وضعیت پلاتین ها در هر دو حالت وصل و قطع یک کلید گردان را مشاهده می کنید. به منظور آشنایی با مکانیزم های الکتریکی می توانید مقاله ی معرفی کنتاکتور را مطالعه کنید.

مکانیزم، قطع، وصل

جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات آموزش مدار فرمان را مشاهده کنید.

محفظه یا قاب

کلید در واقع یک سیستم بوده و از اجزای بسیار زیادی مانند پلاتین های ثابت، متحرک، مکانیزم فرمان، ترمینال ها، فنر، شفت، پیچ و … تشکیل شده است. برای عملکرد صحیح این سیستم تمام اجزای آن باید در محل دقیق خود قرار گرفته باشند. علاوه بر این قاب یا شاسی وظیفه ی نگهداری اجزای داخلی در کنار هم را بر عهده دارد.

قاب

در تصویر بالا قاب یا شاسی نگهدارنده ی چند نوع کلید را مشاهده می کنید. از دیگر وظایف قاب عبارت است از:

  1. ترمینال های ورودی، کنتاکت ها و دیگر قسمت های برق دار را نسبت به یکدیگر و بدنه عایق کند.
  2. قسمت هایی برای نصب کلید در تابلو برق ها و … ایجاد کند. این محل می تواند شامل قسمت هایی برای پیچ یا قرارگیری روی ریل های استاندارد باشد.
  3. از تماس های ناخواسته قسمت های برق دار جلوگیری کند. مقدار ایمنی در برابر تماس با توجه به نوع کلیدها تغییر می کند.
  4. اجزای داخلی را در برابر ضربات و نفوذ اجسام خارجی مانند گرد و غبار، آب و … ایمن کند. مقدار مقاومت در برابر این عوامل با توجه به نوع کلیدها تغییر می کند.
  5. در برابر حرارت های بسیار زیاد مقاوم بوده و هرگز شعله ور نشود.

در تصویر زیر محل های تعبیه شده در ساختمان کنتاکتور برای نصب آن را مشاهده می کنید. طبق اطلاعات شرح داده شده در مقاله ی نصب کنتاکتور در سایزهای کوچک می توان کنتاکتور رو با پیچ یا روی دین ریل متصل کرد. در آمپراژ بالاتر این کار فقط از طریق پیچ ها امکان پذیر است.

نصب کنتاکتور

این مقاله تا چه حد برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 4.3 / 5. تعداد رای: 16

14 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *