اینترلاک مکانیکی کنتاکتور

اینترلاک مکانیکی و الکتریکی در کنتاکتور

اینترلاک به معنی قفل و سیستم های بازدارنده بوده که به دو شکل الکتریکی و مکانیکی در تابلو برق ها اجرا می شود. همانطور که می دانید بروز اشتباهات سیستمی یا انسانی در تاسیسات الکتریکی می تواند خسارت های سنگینی در پی داشته باشد. این اشتباهات می تواند شامل عدم مشخص بودن وضعیت قطع و وصل تجهیزات، ارسال فرمان اشتباه، ترتیب اشتباه در انجام کارها، دخالت در کار عادی تجهیزات و غیره باشد. به منظور کاهش این خطرات می توان از ترکیب سیستم های هشدار دهنده و بازدارنده در تابلو برق استفاده کرد. سیستم هشدار دهنده اعلام می کند که خطایی در حال رخ دادن است. در صورت عدم توجه به این هشدارها، سیستم های بازدارنده که می توانند الکتریکی یا مکانیکی باشند وارد عمل شده و از ادامه ی کار جلوگیری می کنند. به عبارت دیگر به سیستم های الکتریکی و مکانیکی که به منظور جلوگیری از اشتباهات در تابلو برق ها طراحی شده اند، اینترلاک Interlock Unit گفته می شود.

در نظر داشته باشید که وجود سیستم های هشدار دهنده و اینترلاک ها ممکن است در تمام تابلو برق ها وجود نداشته باشند. به عبارت دیگر وظیفه ی ما به عنوان یک فرد متخصص در زمینه ی طراحی تاسیسات باید در نظر گرفتن اینترلاک های کافی باشد. به عنوان مثال وصل هم زمان دو کنتاکتور برق شهر و ژنراتور را در نظر بگیرید. در صورتی که این اتفاق رخ بدهد در اغلب تاسیسات حادثه های مخربی را خواهیم داشت. البته وصل همزمان دو کنتاکتور برق شهر و اضطراری در سیستم های خاص مانند ژنراتورهای پارالل بدون مشکل انجام می شود. از دیگر موارد مخرب می توان به وصل هم زمان کنتاکتور چپ گرد و راست گرد یا ستاره و مثلث اشاره کرد. این اتفاق به هر علتی که رخ بدهد باعث بروز اتصال کوتاه بین دو یا سه فاز خواهد شد. برای جلوگیری از این خطا می توان از اینترلاک الکتریکی، اینترلاک مکانیکی و یا ترکیب هر دو استفاده کرد.

اینترلاک الکتریکی در کنتاکتور

در تجهیزاتی که فرمان الکتریکی دارند به سادگی می توان از اینترلاک الکتریکی استفاده کرد. در این روش فرمان الکتریکی وقتی به تجهیز خواهد رسید که تمام شرایط درست انجام شده باشند. به عنوان مثال قرار دادن پلاتین های نرمال بسته در مسیر بوبین کنتاکتورها یکی از رایج ترین اینترلاک های الکتریکی است. این روش را می توانید در شماره های 10 و 11 تصویر زیر مشاهده کنید. این نقشه مربوط به مدار چپ گرد و راست گرد بوده که در آن از اینترلاک الکتریکی و مکانیکی به صورت همزمان استفاده شده است.

وجود پلاتین نرمال بسته کنتاکتور چپ گرد KM2- با شماره 10 در مسیر بوبین کنتاکتور راست گرد KM1- از وصل همزمان این دو کنتاکتور جلوگیری می کند. تصور کنید مدار چپ گرد روشن بوده و یا به هر علتی در کنتاکتور آن ایراد مکانیکی رخ داده باشد. این موارد باعث باز شدن پلاتین نرمال بسته شده و دیگر فرمان الکتریکی به بوبین کنتاکتور راست گرد KM1- نخواهد رسید. در طرف مقابل با قرار دادن کنتاکت نرمال بسته شماره 11 در مسیر بوبین کنتاکتور چپ گرد KM2- این پروسه کامل تر خواهد شد.

مدار قدرت، مدار فرمان

قرار دادن پلاتین بسته ی کنتاکتور راست گرد در مسیر کنتاکتور چپ گرد و بر عکس نوعی اینترلاک الکتریکی محسوب می شود. با این کار اگر یکی از کنتاکتورها به هر علتی وصل باشد، کنتاکتور دیگر فرمان وصل الکتریکی دریافت نخواهد کرد. حفاظت هایی مانند جلوگیری از ارسال فرمان اشتباه، خاموش نشدن کنتاکتور، جوش خوردن پلاتین ها و … در این مدار انجام می شود. نکته ی مهم این است که اینترلاک الکتریکی از دخالت در کار عادی تجهیزات توسط انسان به صورت کامل جلوگیری نمی کند. به عنوان مثال اگر کنتاکتور راست گرد روشن بوده و شخصی کنتاکتور چپ گرد را با دست به داخل فشار دهد، اتصال کوتاه ایجاد شود.

اینترلاک الکتریکی به معنی این است که در صورت ارسال فرمان الکتریکی اشتباه، عدم اجرای فرمان یا مشخص نبودن وضعیت تجهیزات، پروسه متوقف شده و فرمان های بعدی اجرا نخواهد شد.

اینترلاک مکانیکی در کنتاکتور

برای رفع مشکل اینترلاک الکتریکی می توان از سیستم های بازدارنده و مکانیکی استفاده کرد. اینترلاک مکانیکی به قسمت الکتریکی مدار وابسته نبوده و فقط ترتیب صحیح انجام کارها را کنترل می کند. این مدل حفاظتی در بسیاری از تجهیزات الکتریکی مانند کلیدها، کنتاکتورها و غیره کاربرد دارد. به عنوان مثال اینترلاک مربوط به دسته ی کلیدها را در نظر بگیرید. این روش باعث می شود تا درب تابلو فقط هنگام قطع بودن کلید باز شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اینترلاک کلیدها می توانید مقاله ی انواع اینترلاک و دسته قطع و وصل در کلیدها را مطالعه کنید.

دسته ی قطع و وصل

جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات آموزش مدار فرمان را مشاهده کنید.

اینترلاک مکانیکی به صورت جداگانه برای کنتاکتورها نیز ارائه می شود. این ماژول به صورت آپشنال بوده و باید با توجه به برند و آمپراژ کنتاکتور تهیه شود. به عنوان مثال برای وابسته کردن مکانیکی دو کنتاکتور چپ گرد و راست گرد به یکدیگر می توان از واحد اینترلاک مکانیکی استفاده کرد. این واحد که با شیوه های مختلف بین دو کنتاکتور نصب شده و اجازه ی وصل هم زمان آن ها را از نظر مکانیکی نخواهد داد. در تصویر زیر نیز اینترلاک مکانیکی بین دو کنتاکتور را مشاهده می کنید.

توجه داشته باشید که اینترلاک مکانیکی دارای زبانه هایی بوده که باید به درستی در کنتاکتورهای طرفین قرار داده شود. این زبانه ها به صورت ترتیبی کار کرده و نمی توانند هم زمان عمل کنند. به عنوان مثال هنگامی که به کنتاکتور سمت چپ اینترلاک فرمان داده شود بدون مشکل جذب شده و زبانه ی آن پائین خواهد رفت. با اینکار زبانه سمت راست قفل شده و دیگر پائین نخواهد رفت. جلوگیری از پائین رفتن زبانه به معنی جلوگیری از حرکت مکانیکی کنتاکتور سمت راست و وصل ناخواسته ی آن است. این پروسه برای کنتاکتور دیگر نیز صادق است. در واقع وصل اولین کنتاکتور بدون مشکل انجام شده و از وصل کنتاکتور دوم به صورت همزمان جلوگیری خواهد شد.

انواع اینترلاک

با توجه به نوع و برند کنتاکتورها، روش نصب اینترلاک مکانیکی می تواند متفاوت باشد. در برخی از برندها این قطعه بین دو کنتاکتور، روی آن ها و یا به صورت فاصله دار قرار می گیرد. در تصویر زیر مشاهده می کنید که به علت حجم سیم یا شینه های استفاده شده در کنتاکتورهای بزرگ می توان از اینترلاک مکانیکی فاصله دار استفاده کرد. این اینترلاک ها ترکیبی از میله، فنر و زبانه بوده که می تواند دو کنتاکتور را از نظر مکانیکی به یکدیگر وابسته کند.

اینترلاک مکانیکی

مطالبی که در حال مطالعه ی آن هستید به صورت تصویری در دوره ی جامع آموزش مدار فرمان شرح داده شده است. در این دوره با تجهیزات پایه مانند انواع کلیدها، کنتاکتورها، تایمرها، ساعت ها و غیره آشنا شده و نحوه ی سیم بندی آن ها را فراخواهیم گرفت. یک فصل از دوره ی آموزش مدار فرمان مربوط به شناخت سمبل های الکتریکی، مدارک مهندسی، نقشه ها و ترسیم مدارها در محیط اتوکد الکتریکال است. پس از فراگرفتن نحوه ی ترسیم مدارها و سیم بندی قطعات پایه وارد بخش های پیچیده تر مانند طراحی سیستم های چنج آور می شویم. در این فصل یک پروژه ی چنج آور با 3 ورودی توسط کلیدهای چنج آور موتور دار سوکومک و برد دیتا کام 207 طراحی و ساخته می شود. تابلوی فوق به یک دیزل موتور سازان تبریز متصل شده و تنظیم پارامترها صورت می گیرد.

جمع بندی

اینترلاک مکانیکی در نقشه ها و دیاگرام های روی تابلو برق به صورت خط چین مرتبط به یک مثلث نشان داده می شود. این روند مشخص می کند که ترتیب انجام کارها باید به صورت خاصی انجام شود. هر یک از اینترلاک های الکتریکی و مکانیکی مزیت های خاص خود را دارند. برای ایجاد حداکثر ایمنی در تابلو برق ها توصیه می شود از ترکیب هر دو اینترلاک استفاده شود. برای درک بهتر این موضوع به تصویر زیر توجه کنید. در این مدار هر سه حالت اینترلاک نمایش داده شده است.

اینترلاک مکانیکی

مدار (a) دارای اینترلاک الکتریکی بوده و در آن ارتباط بین پلاتین ها و بوبین ها با خط چین نمایش داده شده است. این خط ها مشخص می کنند که هر یک از پلاتین های نرمال بسته مربوط به کدام بوبین بوده و چگونه تغییر وضعیت خواهد داد. در تصویر (b) اینترلاک مکانیکی با خط چین و مثلث بین دو بوبین نمایش داده است. این دیاگرام به معنی استفاده از ماژول اینترلاک به صورت خارجی است. در تصویر (c) کامل ترین حالت یعنی استفاده ی همزمان از اینترلاک مکانیکی و الکتریکی را مشاهده می کنید. قابل ذکر است که ماژول های اینترلاک مکانیکی اغلب دارای تعدادی پلاتین بوده که می توان از آن ها در مدار فرمان استفاده کرد.

ست های آماده

شرکت های سازنده علاوه بر واحدهای جداگانه ی اینترلاک مکانیکی، لوازم جانبی بیشتری مانند باسبارها، ترمینال ها و… برای مدارهای چپ گرد و راست و ستاره مثلث طراحی کرده اند. به عنوان مثال تمام این تجهیزات در کنار هم تحت عنوان ست یا کیت چپ گرد و راست گرد بر اساس کیلو وات و منطبق با مشخصه های الکتروموتور ارائه می شوند. استفاده از این تجهیزات می تواند ایمنی و کیفیت کار را افزایش و زمان مونتاژ را کاهش دهد. در تصویر زیر برخی از این لوازم را مشاهده می کنید. گزینه ی (a) باسبار بالا با دوفاز جابجا شده، گزینه ی (b) واحد اینترلاک و گزینه ی (c) باسبار پائین را نشان می دهد.

کیت چپ گرد و راست گرد

این مقاله تا چه حد برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 4.2 / 5. تعداد رای: 5

4 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *