نصب کنتاکتور در تابلو برق

نصب کنتاکتور

نصب کنتاکتور را می توان به سه گام نصب مکانیکی، سیم بندی مدار قدرت و سیم بندی مدار فرمان تقسیم کرد. اولین گام نحوه ی محکم کردن آن در تابلو برق است. این پروسه نصب مکانیکی نام داشته و با توجه به نوع و اندازه کنتاکتور ممکن است توسط ریل، پیچ، آداپتور و غیره انجام شود. در نظر داشته باشید که ممکن است یک کنتاکتور به صورت تکی و یا به صورت مجموعه داخل تابلو برق نصب شود. در ادامه روش های ممکن جهت نصب کنتاکتور در تابلو برق را بررسی می کنیم.

نصب روی DIN ریل

یکی از ساده ترین روش های نصب کنتاکتور استفاده از ریل 35 میلی متری و 75 میلی متری است. طبق تصویر زیر کنتاکتور فرمان و کنتاکتور قدرت کوچک تا متوسط را می توان روی ریل های استاندارد مانند نمونه های 35 میلی متری یا DIN ریل و بزرگتر نصب کرد. نصب روی ریل و یا جدا کردن آن با توجه به نوع کنتاکتور ممکن است بدون ابزار یا با پیچ گوشتی انجام شود. همانطور که در تصویر مشاهده می کنید پشت کنتاکتور یک شیار برای نصب روی ریل استاندارد و تعدادی زبانه یا فنر وجود دارد.

در مدل های زبانه دار  ابتدا باید قسمت بالای شیار را روی ریل قرار داده و قسمت پائین را به سمت ریل فشار می دهیم. این پروسه باعث قفل شدن زبانه پشت ریل شده و کنتاکتور را در جای خود محکم می کند. برای برداشتن این کنتاکتورها از روی ریل معمولا به یک پیچ گوشتی نیاز داریم. به عبارت دیگر ابتدا باید زبانه ی پائین را آزاد کرده و در ادامه کنتاکتور را از روی ریل برداریم. در تصویر زیر گیره مخصوص نصب کنتاکتور روی ریل را در مدل های مختلف مشاهده می کنید.

نصب کنتاکتور

مدل های جدیدتر به جای زبانه ی قفل شو دارای تعدادی فنر هستند. نصب و برداشتن این نوع کنتاکتور از روی ریل بدون ابزار و به سادگی انجام می شود. برای نصب کافی است قسمت بالای شیار را روی ریل قرار داده و کنتاکتور را به سمت پائین فشار دهیم. این کار باعث جمع شدن فنرها و امکان قرار دادن گیره های پائین روی ریل می شود. پس از قرارگیری قسمت بالا و پائین شیار روی ریل می توان کنتاکتور را رها کرد. برای برداشتن این کنتاکتورها باید ابتدا کمی آن ها را به سمت پائین فشار دهیم. این کار باعث جمع شدن فنرها و ایجاد فضای کافی برای جدا کردن کنتاکتور از روی ریل می شود. در تصویر زیر فنرهای مخصوص نصب کنتاکتور روی ریل را در مدل های مختلف مشاهده می کنید.

نصب کنتاکتور بدون ابزار

به منظور نصب و یا برداشتن کنتاکتور از روی ریل ها ابتدا باید بدنه ی آن را بررسی کنیم. کنتاکتورهای دارای زبانه معمولا بدون ابزار نصب می شوند ولی برداشتن آن ها نیاز به یک پیچ گوشتی دارد. در طرف مقابل کنتاکتورهای بدون زبانه هستند که هردو حالت نصب و برداشتن آن ها بدون ابزار انجام می شود. در نظر داشته باشید که ممکن است محل قرارگیری فنر یا زبانه نصب بالا یا پائین کنتاکتور باشند.

نصب کنتاکتور روی آداپتور

در برخی از تابلو برق ها از سیستم باسداکت یا باسبارهای پیش ساخته استفاده می شود. مسائل مربوط به باسبار در مقاله ی باسبار چیست از تاسیسات الکتریکی بررسی شده است که توصیه می کنیم حتما آن را مطالعه کنید.  در سیستم باسبار فاصله ی بین شینه ها استاندارد بوده و از انواع آداپتور می توان به منظور گرفتن انشعاب از باسبار استفاده کرد. این کار بدون سوراخ کاری انجام شده و سرعت مونتاژ را افزایش می دهد. از طرفی بعلت سوراخ نشدن شینه ها می توان از حداکثر ظرفیت آن ها در برابر عبور جریان استفاده کرد.

طبق تصویر یکی از پرکاربرد ترین آداپتورها در سیستم باسبار مربوط به موتور استارترها است. با توجه به وجود تعدادی ریل استاندارد ممکن است روی این آداپتور ترکیب های مختلفی از بریکر محافظ موتور، کنتاکتور و بی متال نصب شود. در تصویر زیر نحوه نصب کنتاکتور روی ریل های موجود در آداپتورها را مشاهده می کنید.

راه انداز تک ضرب الکتروموتور

نصب کنتاکتور با پیچ

ابعاد و وزن کنتاکتور قدرت به جریان و آیتم های دیگر مانند تعداد پل، پلاتین های کمکی و غیره وابسته است. به عنوان مثال پلاتین های یک کنتاکتور 1000 آمپر را در نظر بگیرید. در این کنتاکتور باید پلاتین ها به حدی بزرگ باشند تا آثار حرارتی عبور این جریان را به خوبی تحمل کنند. تحمل جریان های بالا به معنی سنگین تر شدن پلاتین ها و نیاز به نیروی بیشتر برای بسته نگه داشتن آن ها است. این عوامل باعث می شوند که بوبین، هسته، فنر و قاب کنتاکتور نیز بزرگتر و سنگین تر شود. از طرفی قطع و وصل کنتاکتورهای بزرگ تنش های مکانیکی بیشتری ایجاد می کند.

طبق تصویر زیر کنتاکتورهای بزرگ دیگر قابل نصب روی ریل نبوده و باید توسط پیچ ها محکم شوند. تعداد پیچ ها با توجه به وزن کنتاکتور مشخص شده و می تواند بین 2 تا 4 عدد باشد. در نظر داشته باشید که کنتاکتورهای کوچک هردو قابلیت نصب یا ریل و پیچ را دارند اما کنتاکتورهای بزرگ فقط توسط پیچ نصب می شوند.

محکم کردن کنتاکتورها توسط پیچ

مشخص کردن محل سوراخ کاری پیچ ها در تابلو برق را می توان به چند روش انجام داد. ساده ترین حالت اندازه گیری محل قرارگیری پیچ ها از روی کنتاکتور است. برای اینکار باید به کنتاکتور دسترسی داشته و یا کاتالوگ آن را از وب سایت شرکت سازنده دانلود کنید. برخی از کنتاکتورها یک طرح راهنما برای سوراخ کاری روی بسته بندی کنتاکتور چاپ می کنند. شما می توانید این طرح را از بسته بندی جدا کرده و روی سطح داخلی تابلو برق قرار دهید. در ادامه می توان محل سورخ کاری را با ماژیک علامت زده و دریل کاری را آغاز کرد.

راهنمای نصب کنتاکتور

ابعاد محل قرارگیری پیچ ها ممکن است روی بدنه ی کنتاکتور نیز حک شده باشد. به عنوان مثال در تصویر زیر ابعاد و فاصله های حک شده روی کنتاکتور ABB را مشاهده می کنید.

کنتاکتور ABB

بهترین روش نصب کنتاکتور توسط پیچ استفاده از صفحه ی داخلی تابلو با ضخامت بالا است. در صورتی که صفحه داخلی تابلو ضخامت مناسبی داشته باشد می توانید از غلاویز استفاده کرده و نصب کنتاکتور را بدون مهره انجام دهید. در نظر داشته باشید استفاده از مهره در تابلوهایی که از پشت دسترسی ندارند باعث ایجاد مشکلاتی هنگام تعویض تجهیزات خواهد شد.

نصب کنتاکتور با پیچ

مطالبی که در حال مطالعه ی آن هستید به صورت تصویری در دوره ی جامع آموزش مدار فرمان شرح داده شده است. در این دوره با تجهیزات پایه مانند انواع کلیدها، کنتاکتورها، تایمرها، ساعت ها و غیره آشنا شده و نحوه ی سیم بندی آن ها را فراخواهیم گرفت. یک فصل از دوره ی آموزش مدار فرمان مربوط به شناخت سمبل های الکتریکی، مدارک مهندسی، نقشه ها و ترسیم مدارها در محیط اتوکد الکتریکال است. پس از فراگرفتن نحوه ی ترسیم مدارها و سیم بندی قطعات پایه وارد بخش های پیچیده تر مانند طراحی سیستم های چنج آور می شویم. در این فصل یک پروژه ی چنج آور با 3 ورودی توسط کلیدهای چنج آور موتور دار سوکومک و برد دیتا کام 207 طراحی و ساخته می شود. تابلوی فوق به یک دیزل موتور سازان تبریز متصل شده و تنظیم پارامترها صورت می گیرد.

سیم بندی کنتاکتور

پس از نصب کنتاکتور از نظر مکانیکی و مطابقت نوع بار با پلاک درج شده روی آن، می توانیم سیم بندی را آغاز کنیم. برای سیم بندی تمام کنتاکتورها نمی توان یک روش خاص بیان کرد چون این کار به نوع کنتاکتور، تجهیزات دیگر، نوع قرارگیری، نصب و شرایط مدار بستگی دارد. به صورت کلی سیم بندی و نصب کنتاکتور به دو گروه فرمان و قدرت تقسیم می شود.

برای اتصالات الکتریکی هر دو بخش فرمان و قدرت می توان از لوازم کامل کننده مانند انواع وایرشو، سر سیم، کابلشو، کنتاکتور، باسبار و … استفاده کرد. این کار باعث افزایش کیفیت، سرعت و ایمنی مدار می شود. در تصویر زیر نمونه هایی از این تجهیزات برای مدار قدرت را مشاهده می کنید. گزینه ی (a) انواع باسبار ستاره مثلث و چپ گرد و راست گرد، گزینه ی (b) پارالل کننده ی پلاتین ها و گزینه ی (c) ترمینال ورودی را نشان می دهد.

باسبار، انواع باسبار

در بسیار از موارد نیاز است که تجهیزات حفاظتی مانند بی متال و کلیدهای محافظ الکتروموتور نیز در کنار کنتاکتور نصب شوند. بی متال ها به گونه ای طراحی شده اند که به صورت مستقیم و بدون هیچ واسطه ای به خروجی کنتاکتور متصل شوند. البته این کار در صورتی امکان پذیر است که کنتاکتور و بی متال از یک برند و یک سایز باشند، در غیر این صورت باید از مبدل های نصب مجزا استفاده کرد.

در مورد کلیدهای محافظ الکتروموتور نصب مستقیم صدق نمی کند. این کلیدها به صورت مستقل ساخته شده اند و برای اتصال یکپارچه ی آن ها به کنتاکتور باید از سیم بندی و یا واسطه های پیش ساخته استفاده کرد. قابل ذکر است که برای نصب واحدهای یکپارچه روی باسداکت، از یک پایه ی استاندارد نیز استفاده می شود. در تصویر زیر اتصال کنتاکتور به تجهیزات حفاظتی را مشاهده می کنید. گزینه ی (a) اتصال کنتاکتور به بی متال و گزینه ی (b) اتصال کنتاکتور به کلید محافظ الکتروموتور را نشان می دهد.

لوازم جانبی الکتروموتور

در صورت استفاده از مدارهای استاندارد مانند چپ گرد و راست گرد و ستاره مثلث می توانید از کیت های موجود استفاده کنید. در این حالت کنتاکتور به همراه لوازم کامل کننده مانند باسبار، اینترلاک، تایمر، پلاتین های کمکی و غیره ارائه شده و زمان مونتاژ را به شدت کاهش می دهند. به عنوان مثال در تصویر زیر یک نمونه کیت ستاره مثلث ABB را مشاهده می کنید.

انتخاب تجهیزات راه اندازی ستاره مثلث

تجهیزات ایمنی برای نصب کنتاکتور

خطر برخورد با قسمت های برق دار در تاسیسات الکتریکی می تواند صدمات جبران ناپذیری ایجاد کند. میزان این ریسک و صدمات ناشی از آن ممکن است با توجه به ولتاژ شبکه، نوع تجهیزات، محیط، موقعیت، روش نصب و … تغییر کند اما هیچ گاه نباید نادیده گرفته شود.

برای دستیابی به درجه ی ایمنی بالا، می توان ضمن انتخاب بهترین محل و روش نصب کنتاکتور و تجهیزات، از لوازم کامل کننده مانند انواع کاور نیز استفاده کرد. این تجهیزات ضمن افزایش ایمنی در برخورد مستقیم، می توانند حوادث ناشی از اتصال کوتاه و ایجاد آرک بین فازهای مخالف و بدنه و یا ورود اشیاء خارجی را تا هم حد قابل قبولی کاهش دهند.

جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات آموزش مدار فرمان را مشاهده کنید.

لوازم جانبی مانند کاورها و جدا کننده ها به صورت سفارشی و با توجه به نوع، برند و سایز تجهیزات انتخاب می شوند. در نتیجه قبل از طراحی تاسیسات و خرید لوازم اصلی مانند انواع کلید و کنتاکتور باید از وجود آن ها اطمینان حاصل کنید. در تصویر زیر چند نمونه از کاور و جداکننده ها را مشاهده می کنید. گزینه ی  (a) جدا کننده ی بین فازها، گزینه ی (b) کاور کلی و گزینه ی (c) کاور ترمینال ها را نشان می دهد.

کاور کنتاکتور

این مقاله تا چه حد برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 4.8 / 5. تعداد رای: 4

2 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *