باسداکت چیست؟
باسداکت
- بین ترانسفورماتور تا تابلوی اصلی
- بین تابلوهای توزیع
- در سوله ها و سالنها
- سیستم های روشنایی
- موتورخانهها
- بین طبقات ساختمان
معرفی باسداکتها یا ترانکینگها
واحد ترانکینگ یا باسداکت جهت عبور انرژی ساخته شده اما برای استفاده از آن به لوازم بیشتری نیاز است. طبق تصویر این لوازم میتوانند فیدرهای ورودی، انواع زاویه، واحدهای انشعاب، اتصالات، لوازم نصب و نگهدارندهها و غیره باشند. در ادامه انواع باسداکت به همراه روش نصب آن ها شرح داده شده است.
اتصال ترانسفورماتور روغنی به باسداکت
از باسداکت می توان جهت اتصال بخش فشار ضعیف ترانس به تابلو استفاده کرد. برای اتصال واحدهای طولی یا Run Components باسداکت به ترانسفورماتور باید نوع، قدرت و روش نصب فیزیکی آن را در نظر گرفت. با استفاده از واحدهای خاصی میتوان انواع ترانسفورماتورهای روغنی و خشک را به سیستم باسداکت متصل کرد. بهعنوانمثال در تصویر زیر دو نوع اتصال عمودی و افقی باسداکت به ترانسفورماتور روغنی را مشاهده میکنید. تصاویر و گامهای اجرای Bus duct مربوط به مدل Canalis از شرکت اشنایدر است. مراحل انجام کار و قطعات ممکن است با توجه به برند و مدل متفاوت باشد.
برای شروع مونتاژ ابتدا باید ترانسفورماتور در محل نهایی خود قرار داده شود. ترانسفورماتورهای در حال بهره برداری باید کاملا بی برق شده و اتصالات قبلی مانند کفشکها و کابلهای فشار ضعیف آن ها بهصورت کامل باز شود. با مشخص شدن مسیر باسداکت باید Supports یا نگهدارندههای آن روی دیوار یا سقف پست مونتاژ شود. هنگام نصب و جهت جلوگیری از آسیب به ترانسفورماتور، نباید وزن باسداکت و اتصالات دیگر مانند End Feed Unit روی ترانسفورماتور قرار بگیرد. این کار نیاز به رعایت دقیق فاصلهها و اختلاف زاویههای مجاز دارد. برای نصب حتماً از ابزار اندازهگیری مانند متر، تراز و دستورالعمل استفاده کنید.
پس از اقدامات اولیه باید ترتیب اتصال فازها در واحد اصلی باسداکت، تجهیزات End Feed Unit و ترانسفورماتور بررسی شود. در صورت صحیح بودن توالی فازها می توان مونتاژ را آغاز کرد. معمولاً علاوه بر پلاک، علامتهای خاصی روی باسداکت وجود دارد که هنگام نصب باید روبروی یکدیگر قرار بگیرند. این علائم تا حد زیادی از مونتاژ اشتباه جلوگیری میکند. وضعیت قرارگیری هادیها و رعایت اتصال صحیح بهخوبی در تصویر زیر نمایش دادهشده است.
مرحلهی بعدی باز کردن کاور محافظ باسداکت و اتصال End Feed Unit به ترانسفورماتور است. در صورت استفاده از هادی حفاظتی-خنثی یا PEN به یک آداپتور نیاز دارید. طبق تصویر زیر از آداپتور جهت اتصال شینهی ارت و نول به هم در End Feed Unit استفاده می شود.
با توجه به قدرت ترانسفورماتور و میزان جریان نامی آن، از لینکهای متفاوتی جهت اتصال بوشینگها به End Feed Unit استفاده میشود. دقیقاً از ارتباطهای ارائهشده در بستهبندی باسداکت استفاده کرده و آنها را بر اساس نظرهای شخصی کموزیاد نکنید. اندازه پیچها و نیروی کافی جهت محکم کردن آنها در دفترچهی راهنما مشخص شده است. برای اطمینان از مونتاژ صحیح از آچارهای مخصوص با نیروسنج استفاده کنید. پس از انجام مراحل فوق باید اتصالات، فاصلهی مجاز بین شینهها، قطببندی و غیره در سیستم باسداکت با دقت کنترل شود. درصورت صحیح بودن همه ی موارد می توان کاور روی ترانسفورماتور را بست. برای اتصال ترانسفورماتور به باسداکت حتماً باید از سرکابلهای چپقی در سمت فشار متوسط استفاده شود.
اتصال ترانسفورماتور خشک به باسداکت
بوشینگ در ترانسفورماتورهای خشک وجود نداشته و تجهیزات اتصال آنها به باسداکت با ترانسفورماتورهای روغنی متفاوت است. بوشینگ در ترانسفورماتورهای روغنی جهت جلوگیری از خروج روغن از تانک و نفوذ هوا به داخل آن طراحی شده است. با توجه به شرایط و محیط نصب ترانسفورماتور میتوان از مدلهای متنوع اتصالات باسداکت استفاده کرد. بهعنوانمثال در تصویر زیر دو نوع اتصال از طرفین را مشاهده میکنید. در این روش باسداکت در سمت راست یا چپ ترانسفورماتور قرار خواهد گرفت.
با توجه به تاسیسات می توان از باسداکت با خروجی از وسط نیز استفاده کرد. این خروجی می تواند به شکل افقی یا عمودی انتخاب شود.
مراحل اتصال باسداکت در ترانسفورماتور خشک تقریباً با مدلهای روغنی یکسان است. بهعنوانمثال مواردی مانند قرار نگرفتن وزن تجهیزات روی ترانسفورماتور، اتصال صحیح فازها، استفاده از لینکها و تجهیزات ارائهشده، نیروی محکم کردن اتصالات و غیره باید رعایت شوند.
لینکهای موجود در بستهبندی با توجه به آمپراژ ترانسفورماتور و باسداکت بوده و کاهش تعداد آنها میتواند مشکلات بعدی مانند سوختن اتصالات را ایجاد کند. در تصویر زیر مشاهده میکنید که با افزایش جریان، تعداد لینکها در دو طرف شینه افزایش پیدا میکند.
ترانسفورماتور خشک در برخی از تاسیسات داخل تابلو یا محفظه های کاملا بسته قرار می گیرند. در این شرایط باید فضای مناسب برای ورودی End Feed Unit روی تابلو ایجاد شود. پس از انجام مراحل فوق باید اتصالات، فاصلهی مجاز بین شینهها، قطببندی و غیره با دقت کنترلشده و کاورهای نهایی بسته شوند.
موارد فوق جهت اتصال ترانسفورماتورهای خشک معمولی توسط End Feed Unit به باسداکت است. برخی از ترانسفورماتورهای خشک مانند مدل Trihal Dry-Type Transformers شرکت اشنایدر الکتریک، قابلیت اتصال مستقیم باسداکت را داشته و نیازی به لوازم اضافی ندارند. در تصویر زیر این نمونه از ترانسفورماتور را مشاهده میکنید. درصورت نصب این ترانس داخل فضای بسته باید مسیر مناسب جهت ورودی باسداکت در نظر گرفته شود.
جهت مطالعه ده ها مقاله ی تخصصی دیگر، بخش مقالات طراحی تاسیسات فشار متوسط را مشاهده کنید.
نصب واحد های طولی
End Feed Unit درواقع یک آداپتور بوده و سمت دیگر آن به واحدهای طولی باسداکت متصل میشود. توزیع انرژی از این نقطه آغاز می شود ولی به تجهیزات بیشتری نیاز است. جهت شناخت واحدهای طولی به تصویر زیر توجه کنید. باسداکت آورده شده در این قسمت دارای 3 هادی فاز، یک نول و دو عدد ارت در طرفین آنها است. هادیهای اصلی برای ولتاژ تا 1000 ولت و جریان 2000 آمپر ساختهشدهاند. این اطلاعات در پلاک روی باسداکت شرح درج شده است. اتصال صحیح فازها در ارتباط باسداکت با تجهیزات دیگر ازجمله ترانسفورماتورها، تابلوها، واحدهای توسعه و غیره بسیار مهم است. درصورتی تغییر توالی فاز در یک نقطه حتما باید لیبل روی باسداکت نیز اصلاح شود. بهعنوانمثال در تصویر زیر با جابجا شدن توالی فازها از حالت راستگرد به چپگرد باید لیبل دوم روی باسداکت قرار داده شود.
با توجه به شرایط محیطی نمیتوان تنها از واحدهای طولی جهت توزیع انرژی استفاده کرد. بهعنوانمثال برای اتصال ترانسفورماتور به تابلوی اصلی، علاوه بر واحدهای طولی به انواع تجهیزات تغییر جهت و زاویه نیز است. این تجهیزات با عبارتهای مختلف مانند بازو، واحد Z و غیره شناخته میشوند.
در تصویر زیر یک نمونه بازو و واحد T را مشاهده میکنید. بازوها در جهتهای مختلف برای تغییر زاویه بهصورت 90 درجه و واحدهای T برای گرفتن انشعاب استفاده میشوند. تعداد و نوع این تجهیزات با توجه به محیط، محل قرارگیری تابلو، ترانسفورماتور و روش نصب نگهدارندهها تعیین میشود.
علاوه بر بازوها، تجهیزات دیگری با عنوان واحد Z نیز در مسیر باسداکتها استفاده میشوند. این تجهیز شبیه به دو بازوی 90 درجه بوده و تغییر جهت را سادهتر میکند. واحدهای Z به دو شکل افقی و عمودی ساخته می شوند.
در مسیرهای طولانی علاوه بر تجهیزات تغییر جهت ممکن است از چندین واحد طولی باسداکت، انواع واحدهای توسعه، تغییر سایز، تغییر فضا و غیره نیز استفاده شود. منظور از تغییر فضا تبدیل باسداکتهای قابلنصب در فضای بسته به نوع قابلنصب در فضای باز است. نکتهی بسیار مهم در این خصوص تعیین صحیح اندازهها و نصب دقیق تجهیزات است. نصب تجهیزات در صورت خارج شدن زاویهها یا فاصلهها از محدودهی مجاز با اشکالات جدی روبرو خواهد شد.
علاوه بر رعایت فاصلهها و زاویهها باید اتصال واحدها به یکدیگر با دقت کافی انجام شود. هرگونه خطای فیزیکی و یا اعمال فشار غلط در این مرحله باعث عدم اتصال مناسب و یا خارج شدن هادیها از مسیر خود میشود. بهعنوانمثال به تصویر زیر توجه کنید. در این تصویر و هنگام نصب واحد توسعه، هادی ارت از مسیر اصلی خود خارجشده است. در این حالت ممکن است عدم اتصال صحیح ارت و یا اتصال مستقیم آن با هادی فاز رخ دهد.
عدم رعایت جهت مناسب نیز میتوانند باعث جابجایی هادیهای فاز و یا اتصال نول به فاز شود. طبق تصویر زیر برای هرگونه تغییر در مسیر هادیها باسداکت، باید از واحدهای استاندارد استفاده کرد. این واحدها میتوانند در مسیرهای افقی و عمومی بهسادگی نصب شوند.
بسیاری از این نوع اشکالات در تستهای قبل از راهاندازی قابلتشخیص هستند اما زمان عیبیابی، مشخص کردن محل خطا و تعویض قطعات معیوب شده هزینهها را بهشدت افزایش خواهند داد.پس از نصب باسداکت و قبل از برقدار کردن آن باید تستهای مختلفی مانند تست توالی، قطببندی، مقاومت عایقی و غیره انجام شود.
اتصال باسداکت به تابلوی اصلی یا سوئیچگیر فشار ضعیف
اتصال سمت دیگر باسداکت به تابلو یا سوئیچگیر مرحلهی بعدی برای توزیع انرژی در تاسیسات است. این اتصال اغلب از سمت بالای تابلو و با تجهیزات مختلفی بهصورت عمودی و افقی انجام میشود. اتصال باسداکت میتواند بهصورت مستقیم به شینهها و یا با استفاده از انواع باکسهای حفاظتی و لینکهای کمکی انجام شود. در تصویر زیر تجهیزات اتصال مستقیم باسداکت به شینههای تابلو را مشاهده میکنید.
به منظور اتصال باسداکت باید صفحه ی بالای تابلو برق اصلی برش داده شود. بعلت برش صفحه ی بالایی باید اقدامات لازم جهت جلوگیری از نفوذ مایعات و اجسام خارجی به داخل تابلو برق صورت بگیرد.
درصورت عدم امکان اتصال مستقیم به شینه های تابلو برق میتوان از باکس و لینکهای کمکی استفاده کرد. مراحل نصب این مدل شامل برش قسمت بالایی تابلو، نصب باکس و مونتاژ آداپتور و لینکها است.
برای نصب انواع آداپتور و اتصال باسداکت به سوئیچگیر یا تابلوی اصلی باید این موارد را بهدقت بررسی کنیم:
- قرار نگرفتن وزن تجهیزات روی تابلو
- توالی فاز و موقعیت قرارگیری هادیها بهصورت صحیح
- استفاده از آداپتور مخصوص جهت اتصال هادی نول به حفاظتی
- برش و آببندی صحیح قسمت بالایی تابلو برای نصب تجهیزات
- اتصالات صحیح آداپتور به باسداکت و شینهها
- استفاده از لینکهای کافی با توجه به جریان باسداکت
- اعمال نیروی مشخص به پیچها جهت محکم کردن آنها
- کنترل اتصال صحیح هادی حفاظتی باسداکت به تابلو
- کنترل فاصلهها بین هادیهای برقدار و بدنهی تابلو
- بسته شدن کاورهای حفاظتی
تابلوی اصلی یا سوئیچگیر فشار ضعیف حتما باید دارای یک سیستم حفاظت جریانی باشد. اغلب در تابلوی اصلی از انواع بریکر استفاده می شود. بریکر اصلی تابلو برق با توجه به میزان جریان میتواند نمونههای M.C.C.B و یا I.C.C.B باشد. بریکر نقش حفاظت اصلی فشار ضعیف ترانسفورماتور، تابلو و تاسیسات را بر عهده دارد. انواع بریکرهای مینیاتوری، نشتی جریان، کامپکت و هوا به همراه روشهای نصب، سیم بندی مدارهای کنترل و غیره در دوره ی تصویری بریکرهای فشار ضعیف بررسیشدهاند.
اتصال آداپتور باسداکت به بریکر اصلی اغلب توسط شینه انجام میشود. شینهها با طول و شکلهای مختلف توسط مقرهها و ساپورتهای متنوعی در تابلوها نصب میشوند. سطح یا جریان اتصال کوتاه مشخص کننده ی فاصله ی بین ساپورت ها یا نگهدارنده ها است. با افزایش جریان یا سطح اتصال کوتاه باید فاصلهی بین ساپورتها کمتر شود. کاهش فاصله بین نگهدارندهها به علت تحمل تنشهای مکانیکی ناشی از اتصال کوتاه است. در جدول زیر رابطه ی بین سطح اتصال کوتاه و فاصله ی ساپورت ها را مشاهده می کنید.
فاصله بین دو نگهدارنده | جریان اتصال کوتاه ICW |
400 میلیمتر | کمتر از 43 کیلو آمپر |
225 میلیمتر | بین 43 تا 50 کیلو آمپر |
150 میلیمتر | بین 50 تا 100 کیلو آمپر |
برای حذف فاصلهی اضافی بین بریکر و آداپتور باسداکت میتوان از تجهیزات دیگری استفاده کرد. حذف این فاصله نیاز به نگهدارندهها را از بین برده و ابعاد تابلو را نیز کوچکتر میکند. در تصویر زیر نمونهی اتصال مستقیم باسداکت به بریکر را مشاهده میکنید.
توزیع انرژی توسط باسداکت
باسداکتها علاوه بر اتصال ترانسفورماتور به سوئیچگیر اصلی، میتوانند بهعنوان توزیعکنندهی انرژی در محیطهای مختلف نیز استفاده شوند. بهعنوانمثال خروجیهای تابلوی اصلی میتوانند توسط باسداکت به تابلوهای فرعی متصل شده و یا در طول یک کارگاه، سالن، بین طبقات و داخل ساختمانها توزیع شوند.
این روش درواقع ساخت یک باسبار بسیار بزرگ در محیط بوده که میتوان با تجهیزات خاصی مانند Plug-In Tap-Off Units از آن انشعابهای متعدد دریافت کرد. تجهیزات یا واحدهای انشعاب بسیار متنوع بوده و بهسادگی روی باسداکتها نصب میشوند. روشهای نصب با توجه به برند، آمپراژ و نوع تجهیزات ممکن است متفاوت باشد. این تجهیزات معمولاً بهصورت Plug-In ساخته می شوند. اصطلاح Plug-In به معنی برقرار شدن ورودی هنگام نصب تجهیز روی باسداکت است. به تعریف سادهتر با قرار دادن تجهیزات Tap-Off Units روی باسداکت و محکم کردن پیچها به صورت خودکار ارتباط برقرار می شود. این ارتباط نیاز به ماشین کاری نداشته و می تواند به همراه یک تجهیز حفاظتی مانند بریکر، کلید فیوز یا فیوز انجام شود. با قرار دادن یک ماژول Tap-Off Units ارتباط اولیه به باسداکت انجام شده و فقط باید کابل های خروجی را متصل کنید.
تجهیزات Tap-Off Units می تواند برای اتصال انواع تابلوهای فرعی، بار، ماشینآلات، سیستمهای روشنایی، باسداکتهای دیگر و غیره استفاده شوند. تنوع زیاد و نصب سریع این تجهیزات مزایای بسیار زیادی دارد. از موارد مهم می توان به کاهش زمان مونتاژ اولیه و زمان و هزینههای تغییرات بعدی اشاره کرد. بهعنوانمثال جابجایی ماشینآلات در سالن مونتاژ بدون نگرانی و با سرعتبالا انجام میشود. در تصویر زیر موقعیت قبلی دستگاه با عبارت Old position و موقعیت جدید آن با عبارت New Position مشخص شده است.
تجهیزات Tap-Off Units با توجه به نوع حفاظت و کاربری ممکن است دارای اهرمهایی برای قطع و وصل باشند. درصورت استفاده از بریکر در این تجهیزات، وضعیت خطا یا تریپ توسط موقعیت اهرم قابلتشخیص خواهد بود.
تجهیزات Tap-Off Units بهصورت مستقیم روی باسداکت و اغلب در ارتفاع قرار میگیرند. در این شرایط می توان از مکانیزم های مختلفی به منظور قطع و وصل کردن بریکر یا کلیدهای داخل باکس استفاده کرد.
واحدهای انشعاب باسداکت یا Tap-Off Units میتوانند بهمنظور تغذیهی یک ماشین، یک طبقه، یک تابلوی فرعی، روشنایی محیط و غیره استفاده شوند. برای نصب این واحدها روی باسداکت نکات مهم زیر را در نظر داشته باشید:
- نقطهی نصب واحد انشعاب باسداکت یا Tap-Off Units را با توجه به تأسیسات و موقعیت بار انتخاب کنید.
- کاورهای باکس را بازکرده و تجهیزات حفاظتی مانند بریکر، کلید فیوز و غیره را در آن نصب کنید.
- پس از کنترل بیبرقی، دریچههای مشخصشده روی باسداکت را برای اتصال واحد انشعاب باز کنید.
- تجهیز حفاظتی داخل باکس را کنترل کنید تا حتماً در موقعیت قطع باشد.
- هرگونه ابزار، لوازم، سیم و موارد اضافی باید از داخل باکس خارج شود.
- قسمت پشتی باکس را روی باسداکت قرار دهید و در محل خود نصب کنید.
- از هندل و مکانیزمهای موجود برای فیکس کردن باکس استفاده کنید.
- کاورهای حفاظتی را بسته و خروجیها را متصل کنید.
مراحل مونتاژ در تصویر زیر نمایش داده شده است. این مراحل عبارتند از:
- (a) باز کردن درب و کاورها
- (b) قرار دادن فیوزها داخل واحد
- (c) کنترل بیبرقی و باز کردن کاور حفاظتی باسداکت
- (d) انجام اتصالات و فیکس کردن واحد
- (e) باز کردن دریچهی کابلها
- (f) بستن گلندها و دریچه
برای طراحی سیستم باسداکت میتوانید از نرمافزارهای مختلفی استفاده کنید. لطفاً قبل از اقدام به اجرای این سیستم، از مطابقت کامل تجهیزات با محیط موردنظر اطمینان حاصل کنید. اجرای سیستم باسداکت هزینهی اولیه و تخصص بالایی نیاز دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.