مشخصات کلید مینیاتوری

مشخصات کلید مینیاتوری در بخش 5 استاندارد IEC60898-1:2019 آورده شده‌است. در بخش اول تمام مشخصه‌ها را به صورت لیست مشاهده می‌کنید. اغلب این موارد در بخش‌های قبلی شرح داده شده‌اند. مقادیر نامی بخش بعدی از مشخصه‌های کلیدهای مینیاتوری است. مقادیر نامی درگروه‌های ولتاژی، جریانی، فرکانسی و قدرت قطع دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه لیست مقادیر ترجیحی برای پارامترهای الکتریکی کلید مینیاتوری ذکر شده است.

انواع بریکر مینیاتوری در بازار با عنوان‌های دیگری مانند فیوز مینیاتوری، کلید مینیاتوری، کلید فیوز مینیاتوری، کلید اتوماتیک MCB، کلید MCB و غیره شناخته می‌شوند.

لیست مشخصات کلید مینیاتوری

• تعداد پل ها: بریکرها از 1 تا 4 پل با ترکیپ پل حفاظتی، معمولی و نول ساخته می‌شوند.
• حفاظت در برابر اثرات خارجی: بریکرها از این نظر به دو گروه Enclosed-type یا نوع دارای محفظه و Unenclosed-type یا نوع بدون محفظه تقسیم می‌شوند.
• روش نصب: بریکرها از نظر روش نصب به سه گروه Surface-type یا نصب روکار، Flush-type یا نصب داخل کار و Panel board type یا نصب تابلویی تقسیم می‌شوند.
• روش اتصال: روش اتصال بر اساس حالت مکانیکی و نوع ترمینال بریکر مشخص می‌شود.
• مقدار ولتاژ عملکرد نامی: ولتاژ نامی بریکر مینیاتوری با توجه به تعداد پل و نوع مدار می‌تواند تا 400 ولت باشد.
• مقدار جریان نامی: جریان نامی بریکر مینیاتوری حداکثر تا 125 آمپر است.
• مقدار فرکانس نامی: فرکانس نامی بریکر می‌تواند 50 یا 60 هرتز باشد.
• رنج جریان تریپ لحظه‌ای: این جریان بر اساس کلاس و دامنه تعریف می‌شود.
• مقدار ظرفیت اتصال کوتاه نامی: قدرت قطع بریکرهای مینیاتوری می‌تواند تا 25 کیلو آمپر باشد.
• مشخصه‌های \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\): این مشخصه بیان کننده‌ی محدودیت انرژی هنگام رخ دادن اتصال کوتاه است.
• دسته‌بندی \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\): علاوه بر مشخصه‌ی \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\)  ارائه شده توسط شرکت سازنده، بریکرها ممکن است بر اساس مشخصه‌ی \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\)  خود دسته‌بندی شوند. این مورد در بخش‌های بعدی بیشتر بررسی خواهد شد.

مقادیر نامی

مقادیر ولتاژی

مقدار ولتاژ بهره برداری یا Ue

ولتاژ بهره برداری یا از این به بعد ولتاژ نامی بریکر، ولتاژی است که توسط شرکت سازنده مشخص می‌شود. این ولتاژ مرتبط با عمل کردن بخش حفاظتی مخصوصا قسمت اتصال کوتاه است. در یک بریکر ممکن است چندین ولتاژ و ظرفیت اتصال کوتاه متفاوت وجود داشته باشد. هر ظرفیت اتصال کوتاه به یک ولتاژ وابسته است.

ولتاژ عایقی نامی یا Ui

ولتاژ نامی عایقی یک بریکر، مقدار ولتاژی است که توسط شرکت سازنده مشخص می‌شود. این ولتاژ مرتبط به تست دی الکتریک و فاصله‌ی خزشی است. به عبارت دیگر مقدار ولتاژ نامی عایقی، حداکثر مقدار ولتاژ بهره برداری یا نامی بریکر است. در هیچ شرایطی نباید حداکثر ولتاژ نامی از ولتاژ عایقی نامی بریکر بیشتر شود.

ولتاژ ایمپالس نامی یا Uimp

مقدار ولتاژ ضربه یا ایمپالس که بریکر می‌تواند در مقابل آن ایستادگی کند. این ولتاژ باید بیشتر یا مساوی مقادیر داده شده در جدول های بعدی باشد.

جریان نامی یا In

مقدار جریانی که بریکر برای عبور آن در یک دوره‌ی بدون قطعی با دمای محیط مشخص، طراحی شده‌است. جریان نامی از طرف شرکت سازنده اعلام شده و دمای محیط استاندارد 30 درجه‌ی سانتی‌گراد است. اگر از دمای متفاوتی برای نصب بریکر استفاده شود، باید تاثیر تغییر دما بر اضافه بار کابل‌ها لحاظ گردد. سیستم حفاظتی بریکر مخصوصا مدل‌های حرارتی مغناطیسی بر اساس دمای 30 درجه‌ی سانتی‌گراد است. دمای محیط استاندارد برای محاسبه‌ی اضافه بار آن ها طبق استاندارد IEC60364 معادل 25 درجه‌ی سانتی‌گراد است.

فرکانس نامی

فرکانس نامی بریکر، فرکانس شبکه‌ی قدرتی است که عملکرد در آن طراحی شده‌است. دیگر مشخصات الکتریکی کلید مینیاتوری نیز وابسته به این فرکانس است. برای یک بریکر ممکن است فرکانس‌های متفاوت وجود داشته باشد.

ظرفیت اتصال کوتاه نامی یا Icn

ظرفیت نامی اتصال کوتاه بریکر، مقدار ظرفیت قطع نهایی آن بوده که توسط شرکت سازنده تعیین می‌شود. یک بریکر دارای ظرفیت اتصال کوتاه مشخصی با عنوان سرویس نیز می‌باشد. قدرت اتصال کوتاه سرویس به صورت Ics مشخص می شود.

ظرفیت نامی وصل و قطع یک پل جداگانه یا Icn1

مقدار محدود شده‌ی ظرفیت وصل و قطع هر پل حفاظتی جداگانه از بریکر چند پل است. مقدار نامی متناظر در بریکرهای ترکیبی یا RCBO مقدار نامی ظرفیت وصل و قطع جریان باقی مانده یا \(I_{\Delta m}\) است. برای اطلاعات بیشتر استاندارد IEC61009-1:2010 را مشاهده کنید.

مقادیر استاندارد و ترجیحی مشخصات کلید مینیاتوری

مقادیر ترجیحی برای ولتاژهای نامی

مقادیر ترجیحی ولتاژ نامی در جدول زیر آورده شده است.

جدول مقادیر ترجیحی برای ولتاژ نامی

بریکرها	مدار تغذیه کننده بریکر. استاندارد IEC60364-1 را مشاهده کنید.	ولتاژ نامی بریکرها برای استفاده در سیستم‌های 230 ولت، 230/400 ولت و 400 ولت	ولتاژ نامی بریکرها برای استفاده در سیستم‌های 120/240 ولت و 240 ولت
تک پل	تکفاز (فاز با نول یا فاز با فاز)	230	–
	سه فاز (چهار سیمه)	230	–
	تکفاز (فاز به سر وسط زمین شده یا فاز به نول)	–	120 240
	تکفاز (فاز به نول) یا استفاده از سه بریکر تکفاز در مدار سه فاز (سه یا چهار سیمه)	230/400	–
دو پل	تکفاز (فاز با نول یا فاز با فاز)	230	–
	تکفاز (فاز با فاز)	400	240
	تکفاز (فاز با فاز، سه سیمه)	–	120/240
	سه فاز (چهار سیمه)	230	–
سه پل	سه فاز (سه یا چهار سیمه)	400	240
	تکفاز (سه سیم)	–	120/240
چهار پل	سه فاز (چهار سیم)	400	–
نکته 1: در هر بخشی از این استاندارد که به 230 و 400 ولت اشاره شده باشد، می توان به ترتیب مقادیر 220 یا 240 ولت و 380 یا 415 ولت در نظر گرفت. نکته 2: در هر بخشی از این استاندارد که به 120، 240 یا 120/240 ولت اشاره شده باشد، می توان به ترتیب مقادیر 100، 200 یا 100/200 ولت در نظر گرفت.

مقادیر ترجیحی برای جریان نامی

مقادیر ترجیحی برای جریان نامی کلیدهای مینیاتوری به ترتیب 6، 8، 10، 13، 16، 20، 25، 32، 40، 50، 63، 80، 100 و 125 آمپر هستند.

مقادیر استاندارد برای فرکانس نامی

مقادیر استاندارد برای فرکانس نامی کلیدهای مینیاتوری 50 و 60 هرتز هستند.

مقادیر ظرفیت اتصال کوتاه نامی

مقادیر استاندارد برای تا و خود 10 کیلو آمپر

مقادیر استاندارد برای تا و خود 10 کیلو آمپر به ترتیب 1500، 3000، 4500، 6000 و 10000 آمپر هستند. مقادیر 1000، 2000، 2500، 5000، 7500 و 9000 آمپر نیز در برخی از کشورها به عنوان استاندارد در نظر گرفته می‌شوند. ضریب توان متناظر در بخش 9.12.5 استاندارد IEC60898-1 آورده شده است.

مقادیر استاندارد برای بزرگتر از 10 و تا خود 25 کیلو آمپر

برای مقادیر بالاتر از 10 کیلو و تا 25 کیلو آمپر، مقدار ترجیحی 20 کیلو آمپر یا 20000 آمپر است. ضریب توان متناظر در بخش 9.12.5 استاندارد IEC60898-1 آورده شده است.

مقادیر استاندارد برای تریپ لحظه‌ای

مقادیر استاندارد برای تریپ لحظه‌ای کلیدهای مینیاتوری AC در جدول زیر آورده شده است.

جدول رنج های تریپ لحظه‌ای

تیپ	رنج
B	بالاتر از \({3I}_n\) تا و خود \({5I}_n\)
C	بالاتر از \({5I}_n\) تا و خود \({10I}_n\)
D	بالاتر از \({10I}_n\) تا و خود \({20I}_n\)*
* برای موارد خاص، مقادیر تا \({50I}_n\) نیز ممکن است استفاده شود.

مقادیر استاندارد برای ولتاژ ایمپالس نامی یا Uimp

در جدول بعدی، مقادیر استاندارد برای تحمل ولتاژهای ایمپالس به عنوان تابعی از ولتاژ نامی تاسیسات آورده شده است.

جدول مقادیر استاندارد برای تحمل ولتاژهای ایمپالس به عنوان تابعی از ولتاژ نامی تاسیسات

مقادیر نامی برای مقاومت در برابر ولتاژ ایمپالس	ولتاژ نامی تاسیسات
	سیستم سه فاز V	سیستم تکفاز با نقطه‌ی وسط زمین شده V
2.5 ͣ		120/240 ᵇ
4 ͣ	230/400	120/240, 240 ͨ
نکته 1: برای ولتاژ تست عایق، جدول 14 استاندارد را مشاهده کنید. نکته 2: برای ولتاژ تست فاصله‌ی جداسازی بین کنتاکت باز، جدول 15 از استاندارد را مشاهده کنید.
a: به ترتیب مقادیر 3 و 5 کیلو ولت جهت تائید جداسازی فاصله بین کنتاکت‌های باز در ارتفاع 2000 متر از سطح دریا استفاده می شوند. جدول 15 را مشاهده کنید. b: معمولا برای تاسیسات در ژاپن c: معمولا برای تاسیسات در کشورهای شمال آمریکا

پلاک کلید مینیاتوری

پلاک کلید مینیاتوری در بخش 6 از استاندارد IEC60898-1:2019 آورده شده است. طبق این استاندارد، اطلاعات زیر باید با دوام بالا روی هر بریکر ثبت شود:

1. نام شرکت سازنده یا علامت تجاری آن
2. نوع، شماره کاتالوگ یا شماره سریال
3. ولتاژ یا ولتاژهای نامی
4. جریان نامی بدون حرف A که قبل از آن سمبل تریپ لحظه‌ای B، C و D آورده شده است. به عنوان مثال B16
5. فرکانس نامی اگر بریکر فقط برای کارکرد در یک فرکانس طراحی شده است.
6. ظرفیت نامی اتصال کوتاه بر اساس آمپر
7. دیاگرام سیم‌بندی مگر اینکه روش اتصال صحیح مشخص باشد.
8. دمای مرجع محیط اگر به غیر از 30 درجه‌ی سانتی‌گراد باشد.
9. درجه حفاظت اگر به غیر از IP20 باشد.
10. برای بریکرهای تیپ D: مقدار حداکثر تریپ لحظه‌ای اگر بزرگتر از \({20I}_n\) باشد.
11. مقدار ولتاژ ایمپالس اگر 2.5 کیلو باشد.
12. ظرفیت وصل و قطع روی یک پل حفاظت شده و جداگانه از بریکرهای چند پل (Icn1) اگر متفاوت با مقدار Icn باشد.

علامت شرح داده شده در بند d باید پس از نصب بریکر به صورت واضح قابل خواندن باشد. اگر فضا برای دستگاه‌های کوچک محدود باشد، می‌توان علائم a، b، c، e، f، h، i، j و I را کنار یا پشت بریکر ثبت کرد.

علائم بخش g یا دیاگرام اتصال می‌تواند داخل کاوری باشد که هنگام سیم‌بندی بخش تغذیه باید برداشته شود. این اطلاعات نباید روی لیبلی باشد که امکان جدا شدن ساده‌ی آن وجود داشته باشد. اطلاعات دیگری که به آن‌ها اشاره نشده‌است می‌توانند در اسناد شرکت سازنده آورده شوند.

تمام بریکرهای ساخته شده طبق این استاندارد برای جداسازی مناسب هستند. جداسازی ممکن است با علامت  طبق استاندارد IEC60417-6169-1 روی دستگاه نمایش داده شود. این علامت ممکن است با دیاگرام الکتریکی آورده شود، در این حالت علامت می‌تواند با سمبل فانکشن‌های دیگر مانند اضافه بار و دیگر سمبل‌های استاندارد IEC60417 ترکیب شود. وقتی علامت  به تنهایی استفاده شود به عنوان مثال وقتی که در دیاگرام الکتریکی نیست، ترکیب آن با فانکشن‌های دیگر مجاز نخواهد بود.

در کشورهای DK، FI، NO، SE و ZA استفاده از سمبل  روی بریکر جهت نمایش جداسازی ایمن تاسیسات پائین دست، الزامی است. علامت فوق در این کشورها باید هنگام نصب و استفاده از بریکر وقتی که اهرم آن در دسترس است، به وضوح و بدون اشتباه قابل مشاهده باشد. ثبت علامت  روی بریکر در استرالیا اجباری بوده ولی الزامی به قابل مشاهده بودن آن پس از نصب بریکر وجود ندارد.

اگر درجه حفاظتی بالاتر از IP20 مطابق با استاندارد IEC60529 روی دستگاه ثبت شده باشد، باید صرف نظر از روش نصب آن باشد. اگر درجه حفاظت بالاتر فقط با روش نصب مشخص و یا با استفاده از لوازم جانبی خاصی مانند کاور ترمینال، محفظه و غیره ایجاد می‌شود، این اطلاعات باید توسط شرکت سازنده بیان گردد.

شرکت سازنده؛ طبق درخواست باید مشخصه‌ی \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\) را اعلام کند. شرکت سازنده ممکن است کلاس یا دسته‌بندی \({\boldsymbol{I}}^{\boldsymbol{\mathrm{2}}}\boldsymbol{t}\) را تعیین و روی بریکر علامت‌گذاری کند.

برای بریکرهایی به جز مدل‌های دارای دکمه‌های فشاری، وضعیت باز یا قطع طبق استاندارد IEC60417-5008 تنها با O یا یک دایره نمایش داده می‌شود. طبق همین استاندارد، وضعیت بسته یا وصل نیز با I یا یک خط عمودی و صاف تعیین می‌شود. استفاده از علائم ملی به صورت تنها یا علاوه بر O و I برای مشخص کردن وضعیت قطع و وصل بریکر مجاز است. علامت باز و بسته باید پس از نصب بریکر به صورت کامل قابل مشاهده باشد.

طبق استاندارد IEC60417-5008 برای بریکرهایی که با دو دکمه‌ی فشاری کار می‌کنند، تنها دکمه‌ای که برای عملکرد باز یا قطع طراحی شده است باید قرمز رنگ بوده و یا با علامت O مشخص شده باشد. رنگ قرمز نباید برای هیچ دکمه‌ی دیگری از بریکر در نظر گرفته شود.

اگر از دکمه برای بستن کنتاکت‌ها استفاده شده و داخل باقی‌مانده آن به صورت واضح این موقعیت را نشان می‌دهد، می‌توان از موقعیت دکمه به عنوان نشانگر وضعیت وصل نیز استفاده کرد.

اگر از یک دکمه برای قطع و وصل کنتاکت‌ها استفاده شده و داخل باقی‌مانده آن به صورت واضح این موقعیت را نشان می‌دهد، می‌توان از موقعیت دکمه به عنوان نشانگر وضعیت وصل نیز استفاده کرد. اگر دکمه موقعیت خود را حفظ نکرده و پس از فرمان وصل به حالت خنثی برگردد، باید از یک نشانگر مجزا برای تعیین وضعیت کنتاکت‌ها استفاده کرد.

برای بریکرهای دارای چند جریان نامی، حداکثر مقدار باید با توجه به بند d از مشخصات کلید مینیاتوری، روی آن ثبت شود. علاوه بر این، مقداری که بریکر بر اساس آن تنظیم شده است باید بدون هیچ گونه ابهامی مشخص شده باشد.

اگر نیاز به تمایز بین ترمینال‌های ورودی و خروجی بریکر باشد، شرکت سازنده باید آن‌ها را با فلش مشخص کند. جهت فلش منبع باید به سمت بریکر و جهت فلش بار باید به سمت خارج از بریکر باشد. ترمینال‌هایی که فقط برای قطع و وصل هادی نول هستند باید با حرف N نمایش داده شوند.

در صورت وجود ترمینال هادی حفاظتی، شرکت سازنده باید آن را مطابق با استاندارد IEC60417-5019 با نماد  نمایش دهد.

برای بریکرهای قابل نصب روی ریل، ریل یا ریل‌های مناسب باید در اسناد شرکت سازنده مشخص شود.

در تصویر قسمت جلوی کلید مینیاتوری تک‌فاز نوآرک را مشاهده می کنید. این بریکر علاوه بر علامت های O و I روی دسته قطع و وصل، مجهز به نمایشگر مستقل وضعیت کنتاکت ها با دو رنگ سبز و قرمز نیز می باشد.

تصویر 1 تصویر مقابل بریکر مینیاتوری

علائم ثبت شده روی قسمت جلوی بریکر، پس از نصب و حین بهره برداری به سادگی قابل مشاهده هستند. این اطلاعات شامل موارد زیر است:

• C2: تیپ بریکر به همراه جریان نامی بدون علامت A
• 240/415V ̴: ولتاژ نامی بریکر به صورت 240 و 415 ولت متناوب
• علامت بریکر با قابلیت جداسازی به همراه عدد 1 به معنی ورودی و عدد 2 به معنی خروجی
• مطابق با استاندارد IEC/EN60898-1 مربوط به بریکرهای مینیاتوری AC
• قدرت قطع 10 کیلو آمپر
• کلاس محدودیت انرژی 3

اطلاعات ثبت شده در بخش های دیگر به عنوان اطلاعات تکمیلی بوده و پس از نصب، قابل مشاهده نخواهند بود. در تصویر اطلاعات کنار بریکر قبلی را مشاهده می کنید.

تصویر 2 تصویر سمت چپ بریکر مینیاتوری

موارد موجود در تصویر طبق استاندارد IEC/EN60947-2 بوده و عبارتنداز:

• Ii: جریان تریپ لحظه ای معادل 7.5 برابر جریان نامی
• Ue: ولتاژ نامی بریکر به صورت 230/400V
• Uimp: ولتاژ ضربه معادل 4 کیلو ولت
• Ui: ولتاژ عایقی معادل 500 ولت
• فرکانس کاری به صورت 50/50Hz
• Icu: قدرت قطع نهایی معادل 15 کیلو آمپر
• Deg3: آلودگی درجه 3
• CatA: بریکر با کتگوری A جهت حفاظت بار

در تصویر زیر پلاک یک کلید مینیاتوری سه فاز را مشاهده می کنید. این اطلاعات پس از نصب بریکر به سادگی قابل مشاهده خواهند بود. تفاوت این پلاک با نمونه ی تکفاز در ولتاژ و سمبل آن است. این بریکر به صورت 415 ولت با 3 پل حفاظتی ساخته شده است. سمبل روی نمایش دهنده ی حالت جداسازی نبوده و به فانکشن های حرارتی و مغناطیسی هر سه پل اشاره دارد. این اطلاعات فقط روی یکی از پل های حفاظتی بریکر ثبت خواهند شد.

تصویر 3 اطلاعات روی بریکر مینیاتوری سه فاز

شرایط استاندارد برای عملکرد یا در سرویس قرار گرفتن بریکر

بریکرهای مطابق با استاندارد IEC باید تحت شرایط زیر قادر به کار باشند. موارد توضیح داده شده، شرایط استاندارد استفاده از بریکرها هستند.

رنج دمای هوای محیط

دمای هوای محیط نباید از مثبت 40 درجه ی سانتی گراد عبور کرده و میانگین آن در یک بازه ی 24 ساعته نباید بیشتر از مثبت 35 درجه سانتی گراد باشد. حداقل دمای هوا منفی 5 درجه خواهد بود. بریکرهای مورد استفاده در دمای محیط بالاتر از 40 درجه مخصوصا در کشورهای گرمسیری و کمتر از 5- درجه یا باید به صورت ویژه ای طراحی شده باشند یا مطابق با اطلاعات شرکت سازنده استفاده شوند.

ارتفاع از سطح دریا

به صورت کلی ارتفاع محل نصب بریکر از 2000 متر تجاوز نمی کند. برای ارتفاع های بیشتر از 2000 متر، ضروری است تا کاهش استقامت دی الکتریک و تاثیر هوا در خنک کردن بریکر لحاظ گردد. بریکر نصب شده در این شرایط یا باید به صورت ویژه طراحی شده یا طبق توافق شرکت سازنده و کاربر استفاده شوند. اطلاعات ارائه شده در کاتالوگ‌های شرکت سازنده ممکن است جای این توافق را بگیرد.

شرایط جوی

هوا باید تمیز بوده و رطوبت نسبی آن نباید از 50 درصد در حداکثر دمای 40 درجه تجاوز کند. رطوبت نسبی بالاتر ممکن است در دمای پائین مجاز باشد. به عنوان مثال ممکن است رطوبت 90 درصد در دمای 20 درجه سانتی گراد در کاتالوگ شرکت سازنده مشخص گردد. در تغییرات دما ممکن است پدیده‌ی شبنم رخ بدهد. در چنین شرایطی باید تمهیدات لازم مانند سوراخ تخلیه در نظر گرفته شود.

شرایط تاسیسات

بریکر باید مطابق با دستورالعمل های شرکت سازنده نصب شود.

درجه آلودگی

بریکرهای طراحی شده طبق این استاندارد برای محیط های با آلودگی درجه 2 در نظر گرفته شده اند. در این محیط به صورت نرمال فقط آلودگی غیر الکتریکی وجود دارد. در محیط با آلودگی غیر الکتریکی، رخ دادن رسانایی موقت با ایجاد شبنم دور از انتظار نیست.

این وب سایت دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و هر گونه کپی و نسخه برداری و انتشار مجدد اطلاعات آن غیرمجاز است. لطفا در صورت مشاهده هرگونه سوء استفاده ما را مطلع کنید.