انواع بریکر های فشار ضعیف

بریکرهای فشار ضعیف در مدل های متنوعی تولید می شوند. این بریکرها از نظر مشخصه های ولتاژی، جریانی و حفاظتی با یکدیگر متفاوت هستند. این تجهیزات بر اساس فانکشن های حفاظتی و محل نصب انتخاب می شوند. بریکرهای نزدیک به منبع از نظر مشخصات بسیار قوی تر از بریکرهای نصب شده در مدارهای نهایی هستند. در این بخش با انواع بریکرهای فشار ضعیف آشنا شده و در ادامه آن ها را به صورت مجزا بررسی خواهیم کرد. بریکرهای فشار ضعیف در چهار مدل زیر تولید می شوند:

• بریکرهای مینیاتوری یا M.C.B
  
• بریکرهای محافظ موتور یا M.P.C.B
  
• بریکرهای کامپکت یا M.C.C.B
  
• بریکرهای هوا یا A.C.B
  

بریکرهای مینیاتوری

بریکر مینیاتوری به اختصار M.C.B نام دارد. عبارت M.C.B مخفف Miniature Circuit Breaker است. مینیاتور به معنی کوچک بوده و به بریکرهای طراحی شده برای مدارهای نهایی اشاره می کند. بریکرهای مینیاتوری دارای حفاظت حرارتی-مغناطیسی بوده و طبق دو استاندارد ساختمانی و صنعتی ساخته می شوند.

استاندارد IEC 60898 مربوط به بریکرهای نصب شده در مدارهای ساختمانی و مشابه جهت حفاظت اضافه جریان است. در این استاندارد فرکانس کاری بریکر مینیاتوری می تواند 50 هرتز، 60 هرتز یا 50/60 هرتز باشد. بریکر50/60 هرتز قابل نصب در هردو شبکه با فرکانس 50 یا 60 است. حداکثر ولتاژ فاز با فاز بریکرهای مینیاتوری 440 ولت و جریان آن ها حداکثر 125 آمپر است. قدرت قطع بریکرهای مینیاتوری در این استاندارد از 25 کیلو آمپر فراتر نخواهد بود.

تصویر 1 بریکرهای مینیاتوری 6 و 10 کیلو آمپر

بریکرهای مینیاتوری دارای مشخصه ی جریانی فیکس و غیر قابل تنظیم هستند. در بیان مشخصات جریانی این بریکرها از نوع جریان، جریان نامی، تیپ، قدرت قطع، کلاس محدودیت انرژی و غیره استفاده می شود. بریکرهای مینیاتوری به صورت AC، AC/DC و DC ساخته می شوند. از نظر تعداد کنتاکت و حفاظت اضافه جریان، این بریکرها به صورت 1 تا 4 پل ساخته می شوند.

تصویر 2 انواع بریکرهای مینیاتوری

بریکرهای مینیاتوری دارای لوازم جانبی گسترده ای مانند بوبین های قطع، مکانیزم وصل، کنتاکت کمکی، کنتاکت خطا و غیره هستند. این ادوات به بریکر مینیاتوری اضافه شده و استفاده از آن را در مدارهای اتوماسیون و حفاظت تکمیلی ممکن می کند. به عنوان مثال با اضافه کردن بوبین آندر ولتاژ به یک بریکر مینیاتوری می توان حفاظت ولتاژی را با حفاظت جریانی ترکیب کرد.

تصویر 3 ادوات کمکی بریکرهای مینیاتوری

بریکرهای میناتوری دارای ابعاد استانداردی هستند. برخی از بریکرها با ابعاد مینیاتوری ساخته شده ولی فانکشن های حفاظتی دیگری دارند. استاندارد این بریکرها با بریکرهای حفاظت اضافه جریان متفاوت است. از بریکرهای با ابعاد مینیاتوری می توان به بریکرهای جریان باقی مانده و بریکرهای ترکیبی اشاره کرد. حفاظت جریان باقی مانده در کتاب طرح های ارتینگ و R.C.D به صورت کامل بررسی شده است.

تصویر 4 چند نمونه بریکر جریان باقی مانده

بریکرهای محافظ موتور

بریکر محافظ موتور به اختصار M.P.C.B نام دارد. عبارت M.P.C.B مخفف Motor Protection Circuit Breaker است. این بریکر جهت حفاظت و کلید زنی در فیدر الکتروموتور طراحی شده اند. از نظر حفاظتی این بریکرها در دو گروه مغناطیسی و حرارتی-مغناطیسی تولید می شوند. بریکرهای محافظ موتور مغناطیسی فقط حفاظت در برابر اتصال کوتاه را داشته و فاقد حفاظت اضافه بار هستند. در کنار بریکرهای مغناطیسی باید از رله های الکترونیک یا حرارتی برای حفاظت اضافه بار الکتروموتور استفاده کرد. بریکرهای مغناطیسی در دو مدل فیکس و قابل تنظیم ساخته می شوند. مدل های قابل تنظیم اغلب دارای ساختاری مانند بریکرهای کامپکت هستند.

بریکرهای حرارتی-مغناطیسی هردو حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار را دارند. بخش حرارتی M.P.C.B جهت حفاظت اضافه بار الکتروموتور طراحی شده و نیاز به تجهیز دیگری ندارد. بخش حرارتی بریکرهای محافظ موتور به صورت قابل تنظیم بوده و انعطاف آن ها را بیشتر می کند. بریکرهای محافظ موتور دارای لوازم جانبی مانند بوبین شنت، آندر ولتاژ، کنتاکت های کمکی و غیره هستند. در مقاله ی کلید حرارتی یا MPCB چیست این بریکر را به صورت کامل معرفی و راه اندازی تک ضرب موتور با این بریکر را شرح می دهیم.

تصویر 5 بریکر محافظ موتور

بریکرهای کامپکت

بریکر محافظ کامپکت به اختصار M.C.C.B نام دارد. عبارت M.C.C.B مخفف Molded Case Circuit Breaker است. بریکر کامپکت دارای بدنه ی عایق و تزریقی بوده و در مدارهای میانی استفاده می شود. این بریکر از نظر مشخصه های جریانی و ولتاژی از بریکرهای مینیاتوری قوی تر است. رنج جریانی بریکرهای کامپکت بسیار متنوع است. به عنوان مثال بریکرهای کامپکت نوآرک از جریان 16 تا 1600 آمپر ساخته می شوند.

بریکرهای کامپکت دارای تریپ یونیت های مغناطیسی، حرارتی-مغناطیسی و الکترونیک هستند. مدل های حرارتی مغناطیسی می توانند فیکس یا قابل تنظیم انتخاب شوند. در مدل های فیکس هیچ یک از بخش های اضافه بار و اتصال کوتاه قابل تنظیم نیست. در مدل های حرارتی قابل تنظیم، فقط بخش اضافه بار تنظیم شده ولی قسمت مغناطیسی فیکس است. در مدل بعدی می توان هردو بخش حرارتی و مغناطیسی را تنظیم کرد.

تصویر 6 تریپ یونیت حرارتی-مغناطیسی با بخش حرارتی قابل تنظیم و مغناطیسی فیکس

تصویر 7 تریپ یونیت حرارتی-مغناطیسی با بخش حرارتی و مغناطیسی قابل تنظیم

تریپ یونیت های الکترونیک از نظر تنظیمات و فانکشن های حفاظتی بسیار پیچیده تر و پیشرفته تر از مدل های حرارتی-مغناطیسی هستند. این مدل از بریکرها می توانند فانکشن های ولتاژی، خطای زمین، عدم تقارن و غیره را داشته باشند. تریپ یونیت های الکترونیک در مقایسه با مدل های حرارتی-مغناطیسی قیمت بالاتری دارند.

تصویر 8 بریکر کامپکت با تریپ یوینت الکترونیک

بریکرهای کامپکت در مدل های 1 تا 4 پل با انواع لوازم جانبی تولید می شوند. از لوازم جانبی بریکرهای کامپکت می توان به بوبین شنت، آندر ولتاژ، کنتاکت کمکی، کنتاکت خطا، موتور، دسته های قطع و وصل، اینترلاک و غیره اشاره کرد. با این ادوات می توان از بریکرهای کامپکت در مدارهای اتوماسیون استفاده کرد. در بریکرهای کامپکت تا رج 800 آمپر می توان از موتور خارجی برای قطع و وصل استفاده کرد. مکانیزم عملکرد بریکرهای موتور دار از 800 آمپر به بالا متفاوت بوده و مبتنی بر شارژ فنر است.

تصویر 9 لوازم جانبی بریکرهای کامپکت و بریکر کامپکت موتور دار

بریکرهای هوا

بریکر هوا به اختصار A.C.B نام دارد. عبارت A.C.B مخفف Air Circuit Breaker است. بریکر هوا از نظر مشخصه های ولتاژی و جریانی از بریکرهای کامپکت قوی تر است. قدرت قطع و تحمل کوتاه مدت جریان اتصال کوتاه بریکرهای هوا به مراتب از بریکرهای کامپکت بیشتر است. رنج جریانی بریکرهای هوا بسیار متنوع است. به عنوان مثال بریکرهای هوای نوآرک از جریان 400 تا 7500 آمپر ساخته می شوند. بریکرهای هوا دارای تریپ یونیت الکترونیک بوده و فانکشن های حفاظتی بسیار متنوعی دارند. این بریکرها در مدل های 3 و 4 پل ساخته شده و نزدیک ترین بریکر به ترانسفورماتورهای MV/LV هستند.

تصویر 10 بریکر هوا

مکانیزم قطع و وصل بریکر هوا با مدل های قبلی متفاوت است. عمل وصل این بریکر مبتنی بر شارژ فنر بوده و به صورت مستقیم صورت نمی گیرد. فنر وصل به صورت دستی یا توسط موتور شارژ شده و نیروی مورد نیاز جهت بستن کنتاکت های قدرت و شارژ فنر دوم را فراهم می کند. پس از شارژ فنر اصلی باید دکمه ی On روی بریکر را فشار دهید. برای قطع دستی بریکر هوا کافی است دکمه ی Off روی آن فشرده شود. با اینکار نیروی فنر دوم یا فنر قطع آزاد شده و کنتاکت های قدرت را باز می کند. برای قطع و وصل الکتریکی بریکر هوا از موتور برای شارژ فنر اصلی و بوبین های شنت و آندر ولتاژ استفاده می شود.

تصویر 11 لوازم جانبی و رله الکترونیک بریکر هوا

روش های نصب بریکر

بریکرهای فشار ضعیف به صورت ثابت، پلاگین و کشویی نصب می شوند. هریک از روش های نصب دارای مزایا و معایب خاص خود است. روش نصب بریکر با توجه به حساسیت مدار و تداوم در سرویس دهی تعیین می شود. شرایط سرویس دهی و واحدهای عملیاتی در کتاب تاسیسات فشار متوسط شرح داده شده است.

بریکر فیکس

در ساده ترین حالت می توان بریکر را به صورت ثابت در تابلو برق نصب کرد. بریکرهای مینیاتوری روی ریل های استاندارد قرار گرفته و اتصالات الکتریکی آن ها برقرار می شود. در این حالت برای تعویض بریکر باید مدار بالادست و پائین دست بی برق شود. ریل استاندارد می تواند داخل تابلو برق یا روی انواع باسداکت قرار داشته باشد. بریکرهای محافظ موتور با توجه به جریان می توانند روی ریل یا سطح داخلی تابلو نصب شوند. در تصویر روش نصب ادوات الکتریکی روی سیستم باسبار را مشاهده می کنید.

تصویر 12 سیستم باسبار برای نصب تجهیزات روی شینه و کاهش فضای نصب

برای نصب ثابت بریکر های کامپکت از پیچ استفاده می شود. بریکر کامپکت با استفاده از پیچ روی صفحه ی داخلی یا شاسی تابلو ثابت می شود. گام بعدی برقرار کردن اتصالات سیم، کابل یا شینه است. نوع هادی ورودی و خروجی بریکر کامپکت بر اساس نوع طراحی و جریان تعیین می شود. بریکرهای کامپکت فیکس نیز در حالت بی برقی کامل تعویض می شوند.

تصویر 13 بریکر کامپکت فیکس

بریکر هوا از نظر وزن و تنش های مکانیکی ناشی از قطع و وصل شرایط ویژه ای دارد. این بریکر بسیار سنگین تر از مدل های کامپکت بوده و نصب فیکس آن باید با دقت انجام شود. ورودی و خروجی الکتریکی این نوع بریکرها اغلب توسط شینه انجام می شود. با نصب فیکس بریکر هوا هرگونه عملیات ناشی از سرویس، جابجایی و تعویض باید در بی برقی کامل انجام شود.

تصویر 14 بریکر هوای فیکس

بریکر پلاگین

در روش پلاگین اتصالات بریکر ویرایش شده و از لوازم کمکی استفاده می شود. تعویض بریکر پلاگین نسبت به روش فیکس ساده تر بوده و با سرعت بالاتری انجام می شود. برای تعویض بریکر پلاگین نیاز به باز کردن اتصالات الکتریکی مانند شینه و کابل ها نیست.

تصویر 15 ادوات نصب بریکر کامپکت پلاگین

بریکر کشویی

بریکر کشویی در تاسیسات بسیار مهم استفاده می شود. در حالت کشویی ابتدا بخش کشو روی تابلو نصب شده و اتصالات الکتریکی آن انجام می شود. در ادامه بریکر داخل کشو قرار گرفته و برای بهره برداری آماده می شود. بریکر کشویی حالت های کاری مختلفی مانند وصل، تست و جدا را دارد. تعویض و سرویس بریکرهای کشویی به سادگی صورت گرفته و نیازی به خاموشی تاسیسات ندارد.

تصویر 16 کشوی بریکر هوا

این وب سایت دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و هر گونه کپی و نسخه برداری و انتشار مجدد اطلاعات آن غیرمجاز است. لطفا در صورت مشاهده هرگونه سوء استفاده ما را مطلع کنید.