ترانس کوربالانس اشنایدر

در این مقاله به معرفی سنسورها یا ترانس کوربالانس اشنایدر تیپ A و B و ویژگی ها و مشخصات آن ها می پردازیم. پیش از پرداختن به ترانس های کوربالانس اشنایدر پروسه ی حفاظت را بررسی میکنیم.

پروسه ی حفاظت

جهت حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم و غیر مستقیم یا حفاظت تاسیسات در برابر آتش سوزی الکتریکی باید خطای زمین، خطای عایقی و جریان باقی مانده به سرعت شناسایی شوند. در گام بعدی باید میزان جریان خطا با مقدار جریان مجاز در تاسیسات مقایسه شود. در صورت بیشتر بودن جریان خطای زمین یا جریان باقی مانده از مقدار مجاز، باید فرمان قطع به تجهیزات حفاظتی ارسال گردد. فرمان قطع با توجه به نوع مدار و محل قرارگیری ادوات RCD می تواند آنی یا با وقفه ی زمانی باشد. با این توضیحات می توان پروسه ی حفاظت را به 3 مرحله ی زیر تقسیم کرد:

• شناسایی
• آلارم
• حفاظت

شناسایی

مرحله ی شناسایی در اولین بخش حفاظت جریان باقی مانده قرار دارد. شناسایی با توجه به نوع خطا می تواند با ادوات مختلفی انجام شود. به عنوان مثال به منظور شناسایی خطای زمین یا Ground Fault می توان از ترانس جریان استفاده کرد. شناسایی جریان باقی مانده حساس تر از خطای زمین بوده و توسط ترانس کوربالانس صورت می گیرد. ترانس کوربالانس روی تمام هادی های برقدار مدار قرار گرفته و میدان مغناطیسی برآیند آن ها را به صورت مداوم بررسی می کند. ترانس های کوربالانس از نظر جریان، نسبت تبدیل، کلاس، شکل ظاهری، روش نصب و غیره به شکل های مختلفی ساخته می شوند.

آلارم

از رله ها به منظور صدور آلارم رخ دادن جریان باقی مانده یا خطای زمین استفاده می شود. رله ها به شکل های مختلفی ساخته شده و می توانند یک یا چند کنتاکت داشته باشند. در برخی رله ها فقط یک کنتاکت وجود داشته که از آن برای صدور فرمان تریپ استفاده می شود. رله های پیشرفته دارای کنتاکت های بیشتری بوده و می توانند سیگنال های آلارم و تریپ را به صورت تفکیک شده ارائه کنند.

حفاظت

حفاظت در آخرین مرحله یعنی پس از شناسایی و صدور سیگنال آلارم وجود دارد. حفاظت به معنی قطع مدار یا جداسازی خودکار هنگام رخ دادن خطا است. حفاظت جریانی در مدارهای فشار ضعیف توسط انواع بریکر و فیوز صورت می گیرد. بریکرها می توانند دارای ادوات داخلی جهت تشخیص جریان باقی مانده باشند. به عنوان مثال RCCB و RCBO دارای قابلیت تشخیص جریان باقی مانده و قطع خودکار هستند. برای آشنایی با این بریکرها مقالات بریکر ترکیبی یا RCBO چیست و RCCB یا بریکر نشتی جریان چیست را مطالعه نمایید. بریکرهای کامپکت و هوا نیز می توانند به رله های الکترونیک جهت تشخیص خطای زمین و جریان باقی مانده مجهز شوند. در صورت نیاز می توان از واحدهای Add-on و رله های مجزا برای صدور فرمان تریپ به بریکرها استفاده کرد.

در بخش های قبلی انواع بریکرهای جریان باقی مانده و رله های اشنایدر الکتریک بررسی شده اند. در صورت استفاده از رله های داخلی با قابلیت اتصال ترانس کوربالانس یا رله های مجزا به همراه ترانس کوربالانس باید نکات بیشتری را بررسی کنید. در این شرایط باید ترانس کوربالانس به درستی انتخاب و به رله متصل شود.

انتخاب ترانس کوربالانس بر اساس کلاس، نوع رله، جریان و غیره انجام می شود. ترانس های کوربالانس از نظر ابعاد داخلی، شکل ظاهری و قابلیت های ویژه برای نصب در تاسیسات نیز دسته بندی می شوند. برخی از این ترانس ها قابلیت جدا شدن داشته و به راحتی در تاسیسات قدیمی قابل نصب هستند. در ادامه ترانس های کوربالانس اشنایدر الکتریک در دو گروه A و B در مدل های مختلف بررسی شده است.

ترانس کوربالانس اشنایدر تیپ A

جهت بررسی کوربالانس های تیپ A اشنایدر باید وارد صفحه ی VigiPact شوید. در قسمت Category تیپ A را انتخاب کرده و از قسمت Subcategory روی گزینه ی سنسور کلیک کنید. پس از طی کردن مراحل فوق، لیست سنسورهای تیپ A نمایش داده می شود. از سنسورهای تیپ A جهت شناسایی جریان عامل با کلاس A استفاده می شود.

تصویر 1 سنسورهای تیپ A

جهت انتخاب دقیق تر سنسورها سه گزینه در بخش Current Sensor Type وجود دارد. از این گزینه ها می توان برای فیلتر کردن سنسورها استفاده کرد:

• تیپ A یا سنسورهای بسته
• تیپ OA یا سنسورهای دو تکه
• تیپ L یا سنسورهای مستطیل شکل

ترانس های کوربالانس بسته یا A

ترانس های بسته به شکل دایره بوده و باید تمام هادی های برقدار مدار از داخل آن عبور کنند. سنسورهای بسته را می توان روی رله، سطح داخلی تابلو یا ریل های استاندارد نصب کرد. روش نصب سنسور به ابعاد و رله ی متصل شده به آن بستگی دارد. قطر داخلی کوربالانس بر اساس سطح مقطع و تعداد کابل های مدار انتخاب خواهد شد. معمولا از سنسورهای بسته در ساخت تاسیسات یا تابلو برق های جدید تا 630 آمپر استفاده می شود. در صورت نیاز به اضافه کردن سنسور در تابلوهای فعال، باید تمام هادی های مدار باز شده و از داخل ترانس عبور کنند. پروسه ی باز کردن هادی ها با توجه به نوع تاسیسات ممکن است بسیار سخت و زمان بر باشد. ترانس های کوربالانس اشنایدر از نوع بسته در مدل های زیر ارائه می شوند:

کوربالانس TA30

این کوربالانس دارای قطر داخلی30 میلی متر و جریان نامی 65 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. از این سنسور می توان در شبکه های AC و DC استفاده کرد. جریان قابل تحمل یا Icw این ترانس 85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه است. از پارامترهای مهم دیگر این ترانس می توان به Ui یا ولتاژ عایقی 1000 ولت و کلاس اضافه ولتاژ IV اشاره کرد. ولتاژ ضربه یا Uimp این ترانس نیز 12 کیلو ولت می باشد. کابل ها باید در مرکز این ترانس قرار داده شده و قطر آن ها نباید از 15 میلی متر بیشتر شود. حداکثر سطح مقطع مجاز برای هادی های مس به صورت سه فاز و نول 25 میلی متر مربع است.

تصویر 2 ترانس کوربالانس TA30

مشخصات ترانس کوربالانس TA30 در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس TA30 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	30 میلی متر	15 م.م یا 25 م.م. مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
65 آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

کوربالانس PA50

این کوربالانس دارای قطر داخلی 50 میلی متر و جریان نامی 85 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس PA50 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	50 میلی متر	25 م.م یا 50 م.م. مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
85 آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

تصویر 3 ترانس کوربالانس PA50

کوربالانس IA80

این کوربالانس دارای قطر داخلی 80 میلی متر و جریان نامی 160 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس IA80 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	80 میلی متر	40 م.م یا 95 م.م. مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
160 آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

تصویر 4 ترانس کوربالانس IA80

کوربالانس MA120

این کوربالانس دارای قطر داخلی 120 میلی متر و جریان نامی 250 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس MA120 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	120 میلی متر	60 م.م یا 240 م.م. مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
250 آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

تصویر 5 ترانس کوربالانس MA120

کوربالانس SA200

این کوربالانس دارای قطر داخلی 200 میلی متر و جریان نامی 400 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس SA200 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	200 میلی متر	100 م.م یا 2 در 185 م.م مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
400 آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

تصویر 6 ترانس کوربالانس SA200

کوربالانس GA300

این کوربالانس دارای قطر داخلی 300 میلی متر و جریان نامی 630 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس GA300 اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	300 میلی متر	150 م.م یا 2 در 240 م.م مربع
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
630  آمپر	1/1000	AC/DC	45…440 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	85 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	1000 ولت	12000 ولت

تصویر 7 ترانس کوربالانس GA300

ترانس های کوربالانس دو تکه یا OA

جهت کاهش زمان نصب ترانس کوربالانس می توان از مدل های دو تکه یا OA تا جریان 250 آمپر استفاده کرد. این ترانس ها دارای یک فک قابل باز شدن هستند. برای نصب ترانس کوربالانس OA کافی است فک آن را باز کرده و تمام هادی های برقدار را از داخل آن عبور دهید. ترانس کوربالانس اشنایدر سری OA در دو مدل TOA80 و TOA120 ساخته می شود.

کوربالانس TOA80

مشخصات ترانس TOA80 دقیقا مشابه با IA80 از نوع بسته است. این کوربالانس دارای قطر داخلی 80 میلی متر و جریان نامی 160 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. از این سنسور می توان در شبکه های AC و  DC استفاده کرد.

تصویر 8 ترانس کوربالانس TOA80

کوربالانس TO120

مشخصات ترانس TOA120 دقیقا مشابه با MA120 از نوع بسته است. این کوربالانس دارای قطر داخلی 120 میلی متر و جریان نامی 250 آمپر با نسبت تبدیل 1/1000 است. از این سنسور می توان در شبکه های AC و DC با فرکانس 50 تا 440 هرتز استفاده کرد.

تصویر 9 ترانس کوربالانس TOA120

ترانس های کوربالانس مستطیل شکل یا L

از ترانس کوربالانس تیپ L جهت نصب روی شینه های تابلو برق تا جریان نامی 3200 آمپر استفاده می شود. کوربالانس های مستطیل شکل اشنایدر الکتریک در دو کلاس L1 و L2 تولید شده اند. قابل ذکر است که از این ترانس ها برای پوشش تعداد زیادی کابل با سطح مقطع بالا نیز می توان بهره گرفت.

کوربالانس L1

کوربالانس مستطیل شکل L1 دارای ابعاد داخلی 280 در 115 میلی متر با جریان 1600 آمپر است. نسبت تبدیل این ترانس 1/1000 بوده و می تواند 100 کیلو آمپر را در 0.5 ثانیه تحمل کند. مشخصات ولتاژی مانند Ui، Uimp و کلاس اضافه ولتاژ ترانس L1 مانند دیگر کوربالانس های اشنایدر است. از ترانس مستطیل شکل می توان روی کابل ها یا شینه های فیکس در انواع تابلو برق یا تاسیسات الکتریکی استفاده کرد.

تصویر 10 ترانس کوربالانس L1

کوربالانس L2

کوربالانس مستطیل شکل L2 دارای ابعاد داخلی 470 در 160 میلی متر با جریان 3200 آمپر است. نسبت تبدیل این ترانس 1/1000 بوده و می تواند 100 کیلو آمپر را در 0.5 ثانیه تحمل کند. مشخصات ولتاژی مانند Ui، Uimp و کلاس اضافه ولتاژ ترانس L1 مانند دیگر کوربالانس های اشنایدر است. از ترانس مستطیل شکل می توان روی کابل ها یا شینه های فیکس در انواع تابلو برق یا تاسیسات الکتریکی استفاده کرد.

ترانس کوربالانس اشنایدر تیپ B

جهت بررسی کوربالانس های تیپ B اشنایدر در قسمت Category تیپ B را انتخاب کرده و از قسمت Subcategory روی گزینه ی سنسور کلیک کنید. پس از طی کردن مراحل فوق، لیست سنسورهای تیپ B نمایش داده می شود. از سنسورهای تیپ B جهت شناسایی جریان عامل با کلاس B استفاده می شود. سنسورهای تیپ B فقط به صورت بسته و تا جریان 400 آمپر تولید می شوند.

کوربالانس TB35 و TB35P

کوربالانس TB35 و TB35P فقط از نظر جریان نامی با یکدیگر متفاوت هستند. ابعاد و کلاس کاری هردو ترانس یکسان بوده ولی جریان نامی TB35 معادل 63 آمپر و جریان نامی TB35P معادل 80 آمپر است. قطر داخلی این دو ترانس 35 میلی متر بوده فقط باید به رله های تیپ B متصل شوند. مشخصات فنی دیگر این ترانس در جدول زیر آورده شده است:

جدول مشخصات ترانس کوربالانس TB35 و TB35P اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	35 میلی متر	—
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
63 و 80  آمپر	1/600	AC/DC	0 … 2000 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
25 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	36 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	800 ولت	8000 ولت

تصویر 11 ترانس کوربالانس TB35 و TB35P

کوربالانس TB60 و TB60P

کوربالانس TB60 و TB60P فقط از نظر جریان نامی با یکدیگر متفاوت هستند. ابعاد و کلاس کاری هردو ترانس یکسان بوده ولی جریان نامی TB60 معادل 125 آمپر و جریان نامی TB60P معادل 160 آمپر است. قطر داخلی این دو ترانس 60 میلی متر بوده فقط باید به رله های تیپ B متصل شوند.

جدول مشخصات ترانس کوربالانس TB60 و TB60P اشنایدر

نام تجهیز یا تیپ آن	کاربری	قطر داخلی	قطر خارجی کابل
سنسور نشتی جریان	مانیتورینگ و کنترل	35 میلی متر	—
جریان نامی یا Ie	نسبت تبدیل	نوع شبکه	فرکانس شبکه
125 و 160  آمپر	1/600	AC/DC	0 … 2000 هرتز
Icw	حداکثر جریان باقی مانده	Ui	Uimp
25 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	36 کیلو آمپر در 0.5 ثانیه	800 ولت	8000 ولت

تصویر 12 ترانس کوربالانس TB60 و TB60P

کوربالانس TB120

کوربالانس TB120 دارای قطر داخلی 120 میلی متر و جریان نامی 250 آمپر است. این کوربالانس فقط باید به رله های تیپ B متصل شود. مشخصات ولتاژی و Icw این کوربالانس با سری های دیگر TB یکسان است.

تصویر 13 ترانس کوربالانس TB120

کوربالانس TB210

کوربالانس TB210 بزرگترین ترانس تیپ B اشنایدر تا کنون است. این کوربالانس فقط باید به رله های تیپ B متصل شود. مشخصات ولتاژی و Icw این کوربالانس با سری های دیگر TB یکسان است.

تصویر 14 ترانس کوربالانس TB210

انتخاب کوربالانس

هنگام انتخاب ترانس کوربالانس باید به موارد زیادی توجه کنید. هرگونه اشتباه در انتخاب ترانس می تواند باعث صدمه به رله یا عملکرد اشتباه آن در لحظات حیاتی شود. عملکرد اشتباه می تواند به گروه های عدم عملکرد یا عملکردهای بی مورد تقسیم شود. عدم عمکلرد رله هنگام رخ دادن خطا باعث برقگرفتگی و آتش سوزی خواهد شد. عملکردهای مکرر و بدون دلیل نیز باعث از بین رفتن اطمینان به سیستم حفاظتی و مختل کردن کار ماشین آلات و تاسیسات خواهد شد. جهت انتخاب صحیح ترانس کوربالانس باید از انتخاب رله شروع کرده و مرحله به مرحله ادامه دهید. آیتم های زیر می تواند جهت انتخاب صحیح ترانس کوربالانس مفید باشد. سعی کنید با توجه به حساسیت مدار، پارامترهای بیشتری را در نظر بگیرید:

• پارامترهای حفاظتی: در مرحله ی اول باید پارامترهای حفاظتی و دامنه ی مجاز آن ها را تعیین کنید. به عنوان مثال میزان جریان عامل، کلاس آن و زمان وقفه از مهم ترین آیتم های این بخش هستند. پارامترها باید به نحوی انتخاب شوند تا هماهنگی با تجهیزات بالادست و پائین دست فراهم شود.
• برند و مشخصات فنی رله: پس از مشخص شدن پارامترها و رنج هرکدام، باید برند رله و مشخصات فنی آن را تعیین کنید. رله ها بر اساس پارامترهای قابل تنظیم، دامنه ی پارامترها، کلاس تشخیص خطا، نقش مانیتورینگ یا حفاظتی، ولتاژ تغذیه، نوع ترانس کوربالانس، تعداد رله، نمایشگر، دقت و غیره دسته بندی می شوند.
• ترانس کوربالانس بر اساس مشخصات فنی رله: هر رله ی حفاظتی ممکن است یک یا چند نوع ترانس کوربالانس را پشتیبانی کند. پس از مشخص شدن رله باید به کاتالوگ شرکت سازنده رجوع کرده و ترانس های قابل پشتیبانی را بررسی کنید. هر ترانس می تواند مشخصات ولتاژی و جریانی خاصی داشته باشد.
• شکل ظاهری و ابعاد ترانس کوربالانس: در این مرحله باید به کاتالوگ ها روجوع کرده و شکل و سایز مناسب ترانس کوربالانس را انتخاب کنید. شکل ترانس بر اساس نوع تاسیسات انتخاب می شود. به عنوان مثال هنگام نصب روی شینه باید از ترانس های مستطیل شکل استفاده کنید. سایز مناسب ترانس با توجه به نوع هادی ها، تعداد و سطح مقطع آن ها تعیین می شود. هنگام انتخاب ابعاد ترانس کوربالانس به پارامترهای مهم مانند قطر، سطح مقطع، خمش و دیگر آیتم های فیزیکی هادی ها توجه کنید. همانطور که در بخش های قبلی شرح داده شد، برخی از کوربالانس ها قابلیت باز یا تکه شدن را دارند. این حالت در نصب سریع ترانس در تاسیسات موجود بسیار مفید است.
• روش نصب ترانس: ترانس ها به شکل های مختلفی نصب می شوند. برخی از ترانس ها مستقیم روی رله قرار گرفته و برخی دیگر روی ریل های استاندارد یا سطح داخلی تابلو برق نصب می شوند. ترانس های مستطیل شکل نیز با توجه به محل قرارگیری می توانند روش نصب متفاوتی داشته باشند.
• لوازم جانبی: گاهی اوقات نیاز به استفاده از پوشش های فلزی داخل ترانس کوربالانس می باشد. قبل از تهیه می توانید موجود بودن برخی از لوازم جانبی را در وب سایت شرکت سازنده یا توزیع کننده بررسی کنید.

محتوای این مقالات برگرفته از کتاب تاسیسات فشار ضعیف (طرح های ارتینگ و RCD) تالیف مثلث زرد می باشد. این کتاب دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و هر گونه کپی و نسخه برداری و انتشار مجدد غیرمجاز بوده و پیگرد قانونی دارد.