راه اندازی فن سانتریفیوژ یا Centrifugal Fan

فن سانتریفیوژ از جمله تاسیساتی است که با گشتاور پائین یا اصطلاحا بدون بار راه‌اندازی می‌شود. در برخی از این فن‌ها دمپرهایی وجود دارد که بسته بودن آن‌ها باعث راه‌اندازی کوتاه و ساده خواهد شد.

تنها نکته موجود در راه‌اندازی این فن، وجود اینرسی اولیه یا سکون است که می‌تواند زمان راه‌اندازی را مقداری طولانی کند. با توجه به توان الکتروموتور نصب شده روی فن می‌توان از روش‌های مختلفی برای راه‌اندازی استفاده کرد که هریک مزایا و معایب خاص خود را دارند.

راه‌اندازی تک‌ضرب فن سانتریفیوژ

فن‌های سانتریفیوژ اغلب توسط یک یا چند تسمه به الکتروموتور متصل شده و دارای حجم فلایویل یا اینرسی هستند. میزان اینرسی اولیه به بزرگی فن بستگی داشته و در صورتی که از روش تک ضرب یا D.O.L برای راه‌اندازی استفاده کنیم، تسمه‌ها گرایش زیادی به بکسوات یا لیز خوردن پیدا می‌کنند. میزان لیز خوردن تسمه ها به مقدار گشتاور راه‌اندازی الکتروموتور بستگی داشته که در حالت تک ضرب اصلا قابل کنترل نیست. به عبارت ساده‌تر؛ بالا بودن گشتاور راه‌اندازی باعث می‌شود که تسمه ها نتوانند تمام نیروی تولید شده توسط الکترموتور را به یکباره منتقل کنند. این مشکل باعث افزایش هزینه‌های تعمیر و نگه داری و هزینه‌های توقف تولید جهت تعویض تسمه ها و بلبرینگ ها خواهد شد.

راه‌اندازی ستاره مثلث یا Star-Delta or Y-Δ

نکته‌ی مهم دیگر در فن سانتریفیوژ، افزایش گشتاور با مربع یا توان دوم سرعت است. به عبارت دیگر با افزایش سرعت، میزان گشتاور درخواستی فن به صورت نمایی افزایش پیدا کرده و الکتروموتور باید آن را به سرعت تامین کند.

طبق تصویر زیر، گشتاور اولیه در روش ستاره مثلث کاهش پیدا کرده و می‌تواند مشکل لیز خوردن تسمه‌ها را حل کند ولی ممکن است این گشتاور برای راه‌اندازی کامل و شتاب دادن به بار کافی نباشد. در تصویر ‏زیر منحنی (a) گشتاور و (b) جریان در حالت راه‌اندازی ستاره مثلث. گشتاور راه‌اندازی در حالت ستاره حدود 25 درصد و جریان راه‌اندازی حدود 30 درصد در مقایسه با راه‌اندازی به صورت تک ضرب است.

علاوه بر این در لحظه‌ی سوئیچ ستاره به مثلث، یک تنش ولتاژی و جریانی شدید ایجاد شده که حتی تغییرات جریان آن می‌تواند بیشتر از حالت راه‌اندازی تک ضرب باشد. این تنش شدید علاوه بر صدمات الکتریکی، می‌تواند  باعث ایجاد ضربه و بکسوات کردن تسمه ها نیز شود.

استفاده از سافت‌استارتر در راه اندازی فن سانتریفیوژ

راه حل کلی برای حذف مشکلات ذکر شده، کاهش گشتاور موتور در لحظه‌ی استارت و افزایش آن در ادامه‌ی راه‌اندازی است. طبق تصویر زیر، با استفاده از  روش سافت‌ استارتر ولتاژ موتور در لحظه‌ی راه‌اندازی کاهش داده شده و گشتاور کنترل می‌شود. میزان ولتاژ به حدی پائین است که تسمه ها بکسوات نکنند و تا حدی بالا است که فن را راه‌اندازی کند.

برای انتخاب سافت‌استارتر مناسب ابتدا باید نوع استارت را از بین دو حالت راه‌اندازی نرمال و راه‌اندازی سنگین مشخص کنیم. قابل ذکر است که راه‌اندازی نرمال به حالتی گفته می‌شود که استارت موتور به‌صورت تک‌ضرب در کمتر از 5 ثانیه کامل شود. اگر این زمان بیشتر از 5 ثانیه باشد، راه‌اندازی از نوع سنگین در نظر گرفته می‌شود.

برای فن ها با خصوصیت فلایویل کوچک و متوسط، از سافت‌استارتر نرمال و توان مساوی با الکتروموتور استفاده می‌شود. در طرف مقابل برای فن با خاصیت فلایول بالا باید سافت‌استارتری انتخاب شود که برای راه‌اندازی سنگین طراحی شده است. سایز این سافت استارتر نیز می‌تواند مطابق با توان الکتروموتور باشد.

در صورتی که سافت استارتر Heavy-Duty در دسترس نباشد، می‌توان از سافت‌استارتر نرمال با یک سایز بزرگ تر از توان نامی موتور و رله‌ی اضافه‌بار کلاس30 استفاده کرد. برای راه‌اندازی فن سانتریفیوژ با سافت استارتر پیشنهاد می‌شود از این تنظیمات استفاده کنید:

• زمان راه‌اندازی یا Start Ramp: 10 ثانیه
• زمان توقف یا Stop Ramp: صفر
• ولتاژ اولیه یا Initial Voltage: 30 درصد
• استفاده از قابلیت محدودیت جریان یا Cuent Limiting