استاندارد ابعاد و نصب الکتروموتورها

اطلاعات مربوط به استاندارد ابعاد الکتروموتور یا فریم سایز برای آماده سازی محل نصب آن بسیار مهم است. این اطلاعات بیان کننده ی سایز شفت الکتروموتور، ابعاد موتور، فاصله ی بین پایه ها، قطر پیچ ها و غیره هستند. از طرفی روش نصب الکتروموتور ممکن است با توجه به نوع تاسیسات به شکل های افقی، عمودی، روی پایه، با فلنچ و غیره انجام شود. این اطلاعات نیز با یک کد تحت عنوان استاندارد نصب بیان می شود.

طبق تصویر زیر اطلاعات مربوط به استاندارد نصب و ابعاد الکتروموتور با حروف و اعداد روی پلاک آن قید می شود. از اطلاعات فیزیکی و مهم دیگر می توان به IP و وزن الکتروموتور نیز اشاره کرد.  آیتم های 1 تا 4 در پلاک موتور شرکت زیمنس عبارتند از:

• ابعاد یا فریم سایز موتور
• نوع و طریقه ی نصب
• حفاظت در برابر نفوذ اجسام خارجی یا IP
• وزن

1. ابعاد بدنه موتور الکتریکی

ابعاد الکتروموتورها با توجه به توان آن ها استاندارد شده است. ابعاد یا فریم سایز الکتروموتور مشخص کننده ی قطر سوراخ ها، فاصله ی بین پایه ها، قطر شفت، طول شفت و غیره است. این اطلاعات در شرکت های سازنده ی ماشین آلات یا ماشین سازی ها بسیار مهم هستند. تصویر کنید یک شرکت سازنده ی آسیاب قصد طراحی محل نصب الکتروموتور را داشته باشد. این شرکت می تواند طبق جداول فریم سایز یا ابعاد الکتروموتور به صورت دقیق محل سوراخ ها، قطر پیچ ها، فاصله ی پایه ها و غیره را مشخص کند.

فریم سایز یا استاندارد ابعاد الکتروموتورها معمولا به صورت یک کد بیان می شود. این کد حاوی حروف و اعداد بوده و طبق قوانین یکی از استانداردهای پرکاربرد مانند IEC و NEMA می باشد. تصویر زیر نحوه‌ی استفاده از کد در استاندارد‌های IEC و NEMA برای مشخص کردن ابعاد یک الکتروموتور با قابلیت نصب روی پایه را نمایش می‌دهد.

در این روش حروف H، A، B، C، K ،D وE  مربوط به استاندارد IEC و کدهای D، 2E، 2F، BA، H، U و N-W مربوط به استاندارد NEMA  هستند. به عنوان مثال در استاندارد IEC مفهوم حروف عبارتند از:

• H فاصله بین خط مرکزی شفت تا زیر پایه ها در دید از مقابل
• A فاصله بین خطوط مرکزی محل پیچ پایه‌ها در دید از مقابل
• B فاصله بین خطوط مرکزی محل پیچ‌های یک پایه‌ در دید از کنار
• C فاصله شانه شفت تا خط مرکزی محل نزدیک‌ترین پیچ پایه
• K قطر محل قرارگیری پیچ پایه‌ها
• Dقطر شفت
• E طول شفت موتور

در جدول بالا ØD مربوط به مشخصات شفت موتور مانند E طول شفت موتور،F قطر داخلی شفت، GA قطر خارجی شفت و tapped hole ابعاد پیچ است که در تصویر زیر مشاهده می کنید.

جدول زیر مربوط به ابعاد و مشخصات مکانیکی شفت موتور است.

2.نوع و طریقه نصب

قبل از نصب موتور سه فاز باید استاندارد نصب آن را با شرایط محیط مطابقت دهیم. به عنوان مثال باید کنترل کنیم که الکتروموتور می تواند در چنین شرایطی نصب شود یا خیر. در استاندارد IEC 60034-7 اطلاعات زیادی در خصوص موقعیت شفت، نوع نصب، بلبرینگ‌ها و غیره ارائه می‌شود. این اطلاعات در قالب یک کد با حروف IM به معنی International Mounting روی پلاک الکتروموتور درج خواهد شد. به عنوان مثال کد IM B3 به معنی نصب الکتروموتور روی پایه است.

در جدول زیر روش‌های نصب موتور سه فاز در سه حالت کلی نصب روی پایه، نصب با فلنچ و نصب ترکیبی را مشاهده می‌کنید. قابل ذکر است که برخی از روش‌ها مانند نصب با فلنچ یا نصب ترکیبی دارای زیر گروه‌های بیشتری هستند. این زیر گروه‌ها بعلت شکل‌های مختلف فلنچ بوده و هر یک کد خاص خود را دارند.

نصب روی پایه		نصب فلنچ		نصب روی پایه و فلنچ
	IM B3 IM1001		IM B5 IM3001		IM B35 IM2001
	IM B6 IM1051		IM V1 IM3011		IM V15 IM2011
	IM B7 IM1061		IM V3 IM3031		IM V36 IM2031
	IM B8 IM1071		IM B14 IM3601		IM B34 IM2101
	IM V5 IM1011		IM V18 IM3611		IM V15 IM2111
	IM V6 IM1031		IM V19 IM3631		IM V36 IM2131

همانگونه که در جدول صفحه قبل مشاهده کردید برای هر حالت نصب از دو کد مجزا استفاده شده است. حالت اول که به کد یک یا Code I نیز معروف است بیشتر برای الکتروموتورهای معمولی با یک شفت خروجی استفاده می‌شود. در این روش حرف B به معنی نصب افقی و حرف V به معنی نصب عمودی است. عدد آورده شده پس از این حروف اطلاعات بیشتری را در خصوص روش نصب ارائه خواهد کرد.

در روش دوم یا Code II از 4 عدد برای مشخص کردن شرایط نصب الکتروموتور استفاده می‌شود. این روش گستردگی بیشتری داشته و می‌تواند برای انواع الکتروموتور استفاده شود. در جدول زیر مفهوم هر یک از رقم‌های این کد آورده شده است.

قبل از راه اندازی موتورها باید اطلاعات روی پلاک آن ها را به دقت بررسی کرده و با شرایط کاری مورد نظر مطابقت دهیم. یکی از موارد مهم در خصوص نصب موتور توجه به کد درج شده روی پلاک آن است. این کد مشخص می کند که الکتروموتور در چه جهت و با چه روشی باید نصب شود. این ویدئو برگرفته از دوره راه اندازی و حفاظت موتورهای سه فاز است.

3.درجه حفاظت موتور یا حفاظت در برابر نفوذ جامدات و مایعات

درجه حفاظت الکتروموتور توسط حروف IP و 2 عدد بعد از آن مشخص می‌شود. عدد اول بعد از IP میزان مقاومت موتور در برابر نفوذ اجسام خارجی و عدد دوم میزان مقاومت آن در برابر نفوذ آب را مشخص می‌کند. به عنوان مثال IP55 درج شده روی این پلاک بیانگر مقاومت موتور در برابر نفوذ گرد و غبار و پاشش آب با فشار و از زوایای مختلف است. این مورد را در مقالات آموزش مدار فرمان و مقاله حفاظت در برابر نفوذ جامدات و مایعات بررسی کرده ایم.

4.وزن موتور

در این بخش وزن الکتروموتور با واحد کیلو گرم درج شده است. در نظر داشته باشید که این آیتم می‌تواند در طراحی محل قرار گیری الکتروموتور بسیار مهم باشد.

5. سایز بلبرینگ

این بخش بیان کننده‌ی مشخصات بلبرینگ‌های استفاده شده در الکتروموتور است. با توجه به شرایط نصب الکتروموتور ممکن است مشخصات بلبرینگ‌های شفت متصل شده به بار یا DE و قسمت انتهایی یا NDE با یکدیگر متفاوت باشد. در این الکتروموتور هردو بلبرینگ یکسان و از نوع 60209-2ZC3 هستند.

6. اطلاعات آپشنال روغن یا گریس

برخی از الکتروموتورها نیاز به تزریق روغن یا گریس در بازه‌های مشخصی دارند. در این ماشین‌ها اطلاعات مربوط به بازه‌ی زمان، وزن و نوع گریس یا روغن روی پلاک درج می‌شود. به‌عنوان‌مثال در این الکترموتور باید از 20 گرم گریس نوع UNIREX-N3 پس از 2000 ساعت کار استفاده شود. قابل ذکر است که پارامترهای بیشتری مانند دمای محیط و دور الکتروموتور در مشخص کردن بازه‌ی تزریق روغن یا گریس موثر هستند. با توجه به بیشتر شدن این آیتم‌ها، در برخی از الکتروموتورها یک پلاک جداگانه به منظور روغن یا گریس کاری وجود دارد.