بخش کنترلی سافت استارتر

کنترل سافت استارتر به نوع و مدل آن بستگی داشته و ممکن است به شکل‌های محلی، الکتریکی، تحت شبکه و یا ترکیبی از همه‌ی حالت‌های فوق انجام ‌شود. سافت استارترها را می‌توان از نظر کنترل به گروه‌های ساده، میانی و پیشرفته تقسیم کرد. در تصویر زیر سه نوع سافت استارترها از نظر قابلیت و کنترل شامل (a) سافت استارتر آنالوگ، (b) سافت استارتر هیبرید و (c) سافت استارتر دیجیتال را مشاهده می‌کنید.

کنترل سافت استارترهای آنالوگ، دیجیتال و هیبرید

سافت استارترهای آنالوگ فاقد کیبورد بوده و تنها توسط سیگنال‌های محدود الکتریکی کنترل می‌شوند. فرمان‌های الکتریکی در سافت استارتر آنالوگ شامل راه‌اندازی و توقف بوده و معمولا به یک پایانه اعمال می‌شود. جهت درک و آشنایی بیشتر می توانید مقاله سافت استارتر آنالوگ زیمنس را مطالعه کنید. به عنوان مثال با اعمال ولتاژ به ترمینال IN یا شماره‌ی 1 سافت استارترهای زیمنس، راه‌اندازی انجام شده و با قطع آن توقف را خواهیم داشت.

در سطح میانی، سافت استارترهای هیبرید تولید می‌شوند. ظاهر این سافت استارترها به صورت آنالوگ بوده ولی قابلیت ارتقاء دارند. به عنوان مثال می‌توانید از کیبوردها و کارت‌های شبکه به صورت آپشنال استفاده کرده و روش‌های کنترل و تنظیمات سافت استارتر را تغییر دهید. از این گروه می‌توان سافت استارترهای زیمنس سری 3RW50 و 3RW52 را معرفی کرد. در مقاله ی سافت استارتر هیبرید زیمنس این دو مدل را بررسی کردیم. شرکت‌های سازنده جهت کاهش هزینه‌ی اولیه، این سافت استارترها را به صورت ماژولار تولید می‌کنند. به عنوان مثال در تصویر زیر امکان استفاده از دو نوع کیبورد و کارت شبکه به سافت استارتر زیمنس نمایش داده شده است. با این لوازم می‌توانید ارتباط با کامپیوتر و شبکه‌های صنعتی را به سافت استارتر اضافه کنید. قابل ذکر است که کیبوردها می‌توانند روی سافت استارتر یا درب تابلو برق نصب شوند. در تصویر زیر سافت استارتر زیمنس سری 52 شامل (1) ورودی قدرت، (2) چراغ‌های وضعیت کاری، (3) شبکه‌ی صنعتی، (4) کنترل سافت از طریق اتصال کامپیوتر به پی ال سی، (5) ارتباط با پی ال سی، (6) ارتباط مستقیم با کامپیوتر، (7) خروجی قدرت جهت اتصال به الکتروموتور، (8) اتصال کامپیوتر را مشاهده می‌کنید.

سافت استارترهای دیجیتال در گروه پیشرفته قرار می‌گیرند. این تجهیزات را می‌توان توسط کیبورد تعبیه شده روی بدنه به صورت مستقیم کنترل و تنظیم کرد. علاوه بر این، ترمینال‌های کنترلی متفاوتی در سافت استارتر دیجیتال وجود داشته و نیاز‌های شما را در اغلب تاسیسات برآورده می‌کنند. البته در صورت نیاز می‌توانید از کارت‌های آپشنال شبکه، کیبوردهای اضافی، کارت‌های ورودی و خروجی استفاده کرده و قابلیت‌های سافت استارتر را ارتقاء دهید.

پنل یا کیبورد سافت استارتر

در این بخش به بررسی پنل سافت استارتر به عنوان یک جزء مهم در تنظیم و بهره‌برداری از سافت استارترهای دیجیتال می‌پردازیم. عبارت پنل به صورت کلی برای ترکیبی از صفحه نمایش، دکمه‌ها و LED ها به کار برده می‌شود. این قسمت از سافت استارتر با توجه به برند و مدل ممکن است متفاوت باشد ولی کلیات یکسانی دارد. به عنوان مثال در ادامه به بررسی پنل سافت استارتر دیجیتال دانفوس می‌پردازیم. این پنل شباهت زیادی با سافت استارترهای اوکام و سافت استارتر سانترنو دارد. در قسمت بالای پنل که با شماره‌ی 1 مشخص شده، یک صفحه نمایش وجود دارد. این صفحه برای نمایش وضعیت کاری، مقادیر، گراف‌ها، تنظیمات و غیره بوده و بسیار مفید است. در قسمت 2 کلیدهای وضعیت، منوی سریع، منوی اصلی و رخدادها وجود دارد. با فشردن این دکمه وارد بخش‌های نظارتی و کنترلی خواهیم شد. بخش 3 شامل دکمه‌های بالا، پائین، تائید و خروج می‌شود. از این دکمه‌ها برای پیمایش در منوها و تنظیمات مقادیر استفاده کنیم. در کنار این دکمه‌ها سه LED وضعیت‌های روشن، هشدار و خطا را نیز نمایش می‌دهند. در قسمت 4 دکمه‌های بهره‌برداری وجود دارند. دکمه‌ی Hand On برای راه‌اندازی سافت استارتر به صورت محلی استفاده می‌شود. دکمه‌ی Off سافت استارتر را متوقف کرده و دکمه‌ی Auto On برای انتخاب وضعیت کاری Remote یا کنترل از راه‌دور استفاده می‌شود. در نظر داشته باشید که با فشردن دکمه‌های Hand On و Off سافت استارتر به حالت محلی یا Local سوئیچ می‌شود. بهره‌برداری از این دکمه‌ها تا حد زیادی به تنظیمات بستگی دارد. در این بخش یک دکمه‌ی دیگر با عنوان Reset نیز وجود دارد. این دکمه برای پذیرفتن خطا و آماده‌سازی سافت جهت راه‌اندازی مجدد استفاده خواهد شد. در قسمت 5 نیز تعدادی LED وضعیت ورودی‌های دیجیتال را نمایش می‌دهند. این ورودی‌ها شامل یک فرمان قابل برنامه‌ریزی و سه فرمان ثابت با عنوان‌های استارت، استپ و ریست می‌باشد. در مقاله ی تنظیمات سافت استارتر دانفوس پنل و تنظیمات آن را به طور کامل بررسی کردیم.

کنترل الکتریکی سافت استارتر

سیستم کنترل الکتریکی یک سافت استارتر را می‌توان به دو بخش ورودی و خروجی تقسیم کرد. سیگنال‌های هردو بخش می‌توانند به صورت دیجیتال، آنالوگ و یا تحت شبکه باشند. این آیتم‌ها با توجه به برند و مدل سافت استارتر بسیار متنوع بوده و باید قبل از تهیه، آن‌ها را دقیقا مشخص کنید. بخش ورودی برای اعمال فرمان‌های راه‌اندازی، توقف، قطع اضطراری، جاگ و یا دریافت فیدبک از شرایط موتور مانند سرعت، حرارت و غیره در نظر گرفته شده است. این قسمت با توجه به نوع سافت استارتر می‌تواند شامل ورودی‌های ثابت و قابل برنامه‌ریزی باشد. به عنوان مثال روش‌های کنترل سافت استارتر دیجیتال دانفوس به شکل‌های دو ‌سیمه، سه ‌سیمه و چهار‌ سیمه به ترتیب از چپ به راست را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. این ورودی‌ها فانکشن ثابت داشته و قابل تغییر نیستند.

برای کنترل به صورت دو‌ سیمه یا توسط یک کنتاکت، باید ترمینال‌های 15 و 16 اتصال کوتاه شوند. در صورتی که منطق ورودی ریست به صورت N.C تنظیم شده باشد، طبق تصویر آن را بین ترمینال‌های 18 و 25 قرار می‌دهیم. در این حالت اتصال ترمینال 18 به 17 باعث راه‌اندازی و قطع آن باعث توقف خواهد شد. در روش دوم و سوم می‌توان از یک شستی استارت و استپ برای کنترل سافت استارتر استفاده کرد. در هردو حالت ورودی استارت به صورت پالس بوده و باز شدن پلاتین‌های استپ و ریست باعث توقف سافت استارتر خواهد شد. به عبارت ساده‌تر برای راه‌اندازی باید حتما ورودی استپ و ریست دایر باشد.

برای ارتباط سافت استارتر با تجهیزات دیگر و یا کنترل آن‌ها ممکن است تعدادی خروجی دیجیتال و آنالوگ در بخش کنترلی وجود داشته باشد. به عنوان مثال می‌توان سیگنال‌های شروع به کار، راه‌اندازی موفق، هشدار، خطا، میزان جریان، توان، حرارت و غیره را از یک سافت استارتر دریافت کرد. فانکشن خروجی‌های سافت استارتر اغلب قابل تنظیم بوده و شما می‌توانید از یک لیست، عملکرد مورد نظر خود را انتخاب کنید. برای اینکار ابتدا باید وارد منو شده و بخش خروجی‌ها را انتخاب کنید. در مرحله‌ی بعد باید خروجی مورد نظر را انتخاب کرده و فانکشن را تنظیم کنید. در تصویر زیر یک نمونه دیاگرام ورودی و خروجی‌های قدرت و فرمان سافت استارتر دیجیتال را مشاهده می‌کنید. قسمت 1 و 2 مربوط به بخش قدرت بوده و ممکن است ولتاژ متفاوتی نسبت به بخش کنترل داشته باشد. در اغلب سافت استارترهای دیجیتال چند ترمینال برای بخش تغذیه‌ی وجود دارد. این ترمینال‌ها برای اتصال ولتاژ‌های مختلف بوده و حتما باید به صورت صحیح متصل شوند. به عنوان مثال در سافت استارتر دانفوس ترمینال‌های A1 و A2 جهت اتصال 110 تا 220 ولت متناوب، A2 و A3  اتصال220 تا 240 ولت متناوب و A1 و A3 اتصال 24 ولت AC/DC هستند.  تصویر زیر شامل بخش‌های فرمان و قدرت سافت استارتر دیجیتال اوکام سری EMX4 می‌باشد که عبارت اند از 1) ورودی قدرت، 2) خروجی قدرت، 3)ترمینال‌های تغذیه، 4) ورودی‌های دیجیتال، 5) ورودی سنسور دما، 6) خروجی‌های دیجیتال، 7) خروجی آنالوگ، 8) ولتاژ کنترل خارجی و 9) سیگنال‌هابخش‌های فرمان و قدرت سافت استارتر دیجیتال اوکام سری EMX4 شامل 1) ورودی قدرت، 2) خروجی قدرت، 3)ترمینال‌های تغذیه، 4) ورودی‌های دیجیتال، 5) ورودی سنسور دما، 6) خروجی‌های دیجیتال، 7) خروجی آنالوگ، 8) ولتاژ کنترل خارجی و 9) سیگنال‌ها.

در ویدئوی زیر که برگرفته از دوره راه اندازی و حفاطت موتورهای سه فاز است، سیم بندی مدار فرمان ساقت استارتر سانترنو را مشاهده می کنید:

کارت توسعه در سافت استارتر

در برخی از سافت استارترها امکان اضافه کردن کارت‌های آپشنال جهت ارتقاء کارایی وجود دارد. مثلا در سافت استارترهای اوکام سری EMX4i می‌توان با اضافه کردن یک کارت تحت عنوان Pumping Smart Card از این دستگاه به صورت تخصصی در تاسیسات آبرسانی استفاده کرد. با اضافه شدن این کارت برخی از منوها و فانکشن‌ها فعال شده و می‌توان سنسورهای سطح، فلو و فشار را مستقیم به سافت استارتر متصل کرد. در مقاله ی سافت استارتر اوکام کنترل و حفاظت پمپ ها با اضافه کردن کارت را کامل توضیح دادیم. در تصویر زیر اضافه کردن کارت (1) باز کردن قسمت کارت آپشنال و (2) نصب کارت را مشاهده می‌کنید.

طبق تصویر زیر در حالت عادی تنها بخش 1 در دسترس شما خواهد بود. این ترمینال‌ها شامل ورودی سنسور دما، ریست، توقف، راه‌اندازی، ورودی قابل برنامه‌ریزی A و B بوده و برای کار در تاسیسات عادی کافی است. با قرار دادن کارت آپشنال بخش‌های 2 شامل چهار ورودی دیجیتال، 3 شامل یک سنسور دما و 4 شامل سه ورودی آنالوگ جریانی به قسمت کنترل اضافه خواهد شد. علاوه بر این کارت دارای یک درگاه USB برای ارتباط با کامپیوتر و یک درگاه برای اتصال کیبورد اضافی نیز می‌باشد.